مجموعه ای از ایات و احادیث و روایات درباره کوه قاف و ذوالقرنین + جابلسا و جابلقا – فارسی
مجموعة من الایات و الأحاديث و الروايات عن جبل قاف و ذوالقرنین + جابلسا و جابلقا – عربی
توجه:
صرفا متن های فارسی و عربی در اینجا قرار می گیرد و توضیح اضافی خاصی وجود ندارد. به دلیل اینکه روایات و احادیث و ایاتی که در این مقاله اورده ایم ، در حدی کامل است که تقریبا به اسانی همه چیز را درک می کنید — درصورتی که مبتدی هستید ، برای مطالعه توضیحات و … برای درک بهتر مطالب به مقالات و مستندات سایت زمین تخت پارسی رجوع کنید.
دسته اول :
آیه ق وَ الْقُرْآنِ الْمَجِيدِ [1]
کوه قاف و قرآن مجيد
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه) ق جَبَلٌ مُحِیطٌ بِالدُّنْیَا وَرَاءَ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ هُوَ قَسَم.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ق کوهی است که دنیا را احاطه نموده و در ورای یأجوج و مأجوج است و این سوگند است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سُفْیَانَ‌بْنِ‌السَّعِیدِ الثَّوْرِیِّ قَال‌قُلْتُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام): یَا ابْنَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) مَا مَعْنَی قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ: الم وَ المص وَ الر وَ المر وَ کهیعص وَ طه وَ طس وَ طسم وَ یس وَ ص وَ حم وَ حم عسق وَ ق وَ نَ. قَالَ (علیه السلام): أَمَّا … ق فَهُوَ الْجَبَلُ الْمُحِیطُ بِالْأَرْضِ وَ خُضْرَهًُْ السَّمَاءِ مِنْهُ وَ بِهِ یُمْسِکُ اللَّهُ الْأَرْضَ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا.
امام صادق (علیه السلام)- سفیان ثوری گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! معنای سخن خداوند عزّوجلّ که میفرماید: الم و المص و الر و المر و کهیعص و طه و طس و طسم و یس و ص و حم و حم عسق و ق و ن، چیست»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «امّا … ق کوهی مشرف بر زمین است که سبزی آسمان از آن اوست و به‌واسطه‌ی آن خداوند زمین را نگه داشته که اهلش را تکان ندهد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸
الباقر (علیه السلام)- قَافٌ جَبَلٌ مُحِیطٌ بِالدُّنْیَا مِنْ زُمُرُّدٍ اخْضَرَ فَخُضْرَهًُْ السَّمَاءُ مِنْ ذَلکَ الْجَبَلِ.
امام باقر (علیه السلام)- ق، نام کوهی است که دنیا را احاطه کرده است، واو در این جمله، قَسَم میباشد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۸
السّجّاد (علیه السلام)- عَنْ زَیْنِ الْعَابِدِینَ (علیه السلام) فِی دُعَاءِ یَوْمِ الْفِطْرِ: وَ قُلْتَ: جَلَّ قَوْلُکَ حِینَ اخْتَصَصْتَهُ بِمَا سَمَّیْتَهُ مِنَ الْأَسْمَاءِ: طه مَا أَنْزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَی وَ قُلْتَ: جَلَّ قَوْلُکَ: یس وَ الْقُرْآنِ الْحَکِیمِ وَ قُلْتَ: تَقَدَّسَتْ أَسْمَائُکَ: ص وَ الْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ وَ قُلْتَ: عَظُمَتْ آلَاؤُکَ: ق وَ الْقُرْآنِ الْمَجِیدِ فَخَصَصْتَهُ أَنْ جَعَلْتَهُ قَسَمَکَ حِینَ أَسْمَیْتَهُ وَ قَرَنْتَ الْقُرْآنَ بِهِ فَمَا فِی کِتَابِکَ مِنْ شَاهِدِ قَسَمٍ وَ الْقُرْآنُ مُرْدَفٌ بِهِ إِلَّا وَ هُوَ اسْمُهُ وَ ذَلِکَ شَرَفٌ شَرَّفْتَهُ بِهِ.
امام سجّاد (علیه السلام)- امام سجّاد (علیه السلام) در دعای عید فطر [در بیان صفات پیامبر (صلی الله علیه و آله) از منظر قرآن] فرمود: خداوندا! تو [در قرآن] نام‌هایی را به پیامبر (صلی الله علیه و آله) اختصاص داده‌ای؛ [و چنین او را خطاب کرده‌ای] و فرمودی: طه، ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را به زحمت بیفکنی! (طه/۲۱) و فرمودی: یس، سوگند به قرآن حکیم. (یس/۲۱) و تو که اسم‌های تو تقدیس شده است فرمودی: ص، سوگند به قرآنی که دارای ذکر است [که این کتاب، معجزه الهی است]. (ص/۱) و تو که نعمت‌هایت بزرگ باد فرمودی: ق وَ الْقُرْآنِ المَجِید، (یعنی طه، یس، ص و ق نام‌های پیامبر (صلی الله علیه و آله) در قرآن است.) و این نامها را بر او نهادی تا با آن نامها به او قسم بخوری و همه جا این نامها را در قرآن، همراه کلمه قرآن [بعد از آن] ذکر کرده‌ای و هرجا در قرآن به نامی قسم خورده‌ای و پس از آن کلمه‌ی قرآن ذکر شده است، آن نام، از اسم‌های پیامبر (صلی الله علیه و آله) است و این به خاطر آن است که خواندن نام او [و بردن نام او] را شرافت و بزرگی بخشیده‌ای.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۰
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ فِی سُؤَالِ الْحَسَنِ أَبَاهُ (علیه السلام) أَنْ یُرِیَهُ مَا فَضَّلَهُ اللَّهُ تَعَالَی بِهِ مِنَ الْکَرَامَهًِْ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَی أَنْ قَالَ: ثُمَّ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَمَرَ الرِّیحَ فَسَارَتْ بِنَا إِلَی جَبَلِ قَافٍ فَانْتَهَیْنَا إِلَیْهِ فَإِذَا هُوَ مِنْ زُمُرُّدَهًٍْ خَضْرَاءَ وَ عَلَیْهَا مَلَکٌ عَلَی صُورَهًِْ النَّسْرِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ الْمَلَکُ: السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ خَلِیفَتَهُ أَ تَأْذَنُ لِی فِی الرَّدِّ؟ فَرَدَّ (علیه السلام) وَ قَالَ لَهُ: إِنْ شِئْتَ تَکَلَّمْ وَ إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ عَمَّا تَسْأَلُنِی عَنْهُ. فَقَالَ الْمَلَکُ: بَلْ تَقُولُ أَنْتَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) قَالَ: تُرِیدُ أَنْ آذَنَ لَکَ أَنْ تَزُورَ الْخَضِرَ (علیه السلام) فَقَالَ: نَعَمْ. قال (علیه السلام): «قَدْ أَذِنْتُ لَکَ فَأَسْرَعَ الْمَلَکُ بَعْدَ أَنْ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ثُمَّ تَمَشَّیْنَا عَلَی الْجَبَلِ هُنَیْئَهًًْ فَإِذَا بِالْمَلَکِ قَدْ عَادَ إِلَی مَکَانِهِ بَعْدَ زِیَارَهًِْ الْخَضِرِفَقَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) رَأَیْتُ الْمَلَکَ مَا زَارَ الْخَضِرَ (علیه السلام) إِلَّا حِینَ أَخَذَ إِذْنَکَ؟ فَقَالَ (علیه السلام): وَ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاءَ بِغَیْرِ عَمَدٍ لَوْ أَنَّ أَحَدَهُمْ رَامَ أَنْ یَزُولَ مِنْ مَکَانِهِ بِقَدْرِ نَفَسٍ وَاحِدٍ لَمَا زَالَ حَتَّی آذَنَ لَهُ وَ کَذَلِکَ یَصِیرُ حَالُ وَلَدِیَ الْحَسَنِ (علیه السلام) وَ بَعْدَهُالْحُسَیْنُ (علیه السلام) وَ تِسْعَهًٌْ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَقُلْنَا: مَا اسْمُ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِقَافٍ؟ فَقَالَ: تَرْجَائِیلُ. فَقُلْنَا: یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) کَیْفَ تَأْتِی کُلَّ لَیْلَهًٍْ إِلَی هَذَا الْمَوْضِعِ وَ تَعُودُ؟ فَقَالَ: کَمَا أَتَیْتُ بِکُمْ؛ وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهًَْ وَ بَرَأَ النَّسَمَهًَْ إِنِّی لَأَمْلِکُ مِنْ مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَا لَوْ عَلِمْتُمْ بِبَعْضِهِ لَمَا احْتَمَلَهُ جَنَانُکُمْ، إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَی اثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ حَرْفاً وَ کَانَ عِنْدَ آصَفَ‌بْنِ‌بَرْخِیَا حَرْفٌ وَاحِدٌفَتَکَلَّمَ بِهِ فَخَسَفَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الْأَرْضَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَرْشِ بِلْقِیسَ حَتَّی تَنَاوَلَ السَّرِیرَ ثُمَّ عَادَتِ الْأَرْضُ کَمَا کَانَتْ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفِ النَّظَرِ وَ عِنْدَنَا نَحْنُ وَ اللَّهِ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً وَ حَرْفٌ وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ اسْتَأْثَرَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ عَرَفَنَا مَنْ عَرَفَنَا وَ أَنْکَرَنَا مَنْ أَنْکَرَنَا.
امام علی (علیه السلام)- امام حسن (علیه السلام) از پدر بزرگوار خود خواست فضل و کرامتی که خدا به او عطا کرده را نشانش دهد. حدیث را ذکر میکند تا اینکه میفرماید: امیرالمؤمنین (علیه السلام) به باد امر کرد، باد ما را به کوه قاف برد. وقتی به آنجا رسیدیم، ناگهان کوهی از زمرّد سبز دیدیم که فرشتهای به شکل عقاب بر روی آن وجود داشت. وقتی نگاه او به امیرالمؤمنین (علیه السلام) افتاد؛ گفت: «سلام بر تو ای وصیّ و جانشین رسول پروردگار جهانیان و خلیفه‌ی او، آیا اجازه می‌دهی سؤالی بپرسم»؟ امام (علیه السلام) پاسخ سلام او را داد و فرمود: «اگر میخواهی بپرس و اگر خواستی من بگویم که میخواهی درباره‌ی چه چیزی از من سؤال کنی»؟ فرشته گفت: «شما بگویید ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)»! امام (علیه السلام) فرمود: «می‌خواستی از من اجازه بگیری تا خضر (علیه السلام) را ملاقات کنی». فرشته گفت: «آری چنین است»! فرمود: «به تو اجازه دادم». فرشته بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیم گفت و به سرعت رفت. مقداری در آنجا راه رفتیم و فرشته بعد از زیارت خضر (علیه السلام)، به‌جای خود برگشت. سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! می‌بینم که آن فرشته تنها با اجازه‌ی شما خضر (علیه السلام) را ملاقات کرده است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: خدا همان کسی است که آسمانها را، بدون ستون‌هایی که برای شما دیدنی باشد، برافراشت. (رعد/۲) هریک از این ملائکه بدون اذن من لحظه‌ای از جای خود تکان نمی‌خورند، شأن و منزلت پسرم حسن (علیه السلام) و بعد از او پسرم حسین (علیه السلام) و سپس نُه فرزند از نسل حسین (علیه السلام) نیز همین است که نهمین نفر آنها قائم آل محمّد (است». پرسیدم: «نام ملک موکّل بر کوه قاف چیست»؟ فرمود: «ترجائیل». پرسیدیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! چگونه هر شب به اینجا میآیید و برمی‌گردید»؟ فرمود: «همان‌گونه که شما را اینجا آوردم. سوگند به آن که دانه را شکافت و نسیم را آفرید! من چیزهایی از ملکوت آسمانها و زمین می‌دانم، که قلب شما طاقت دانستن و تحمّل یکی از آن را ندارد. اسم اعظم خداوند عزّوجلّ هفتادوسه حرف دارد. آصف‌بن‌برخیا تنها یک حرف از آن را می‌دانست. وقتی خدا را با آن حرف خواند، خداوند فاصله‌ی ما بین او و تخت بلقیس را فرو برده و فاصله را از بین برد تا او تخت بلقیس را برداشت. پس زمین در چشم بر هم زدنی دوباره به حالت اوّل خود برگشت. به خدا سوگند! نودودو حرف از آن را ما میدانیم و تنها یک حرف در علم غیب را خداوند به خود اختصاص داده که جز خداوند بلند مرتبه و عظیم، هیچ قدرت و توانی وجود ندارد و همه متّکی به او هستند. آن‌کس که خواست، ما را شناخت و آن‌کس‌که خواست، ما را انکار و تکذیب کرد. [آنان که باید ما را بشناسند، شناخته‌اند].
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۰
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سُئِلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عَنِ الْقَافِ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ خَلْفَهُ سَبْعُونَ أَرْضاً مِنْ ذَهَبٍ وَ سَبْعُونَ أَرْضاً مِنْ فِضَّهًٍْ وَ سَبْعُونَ أَرْضاً مِنْ مِسْکٍ خَلْفَهُ سَبْعُونَ أَرْضاً سُکَّانُهَا الْمَلَائِکَهًُْ لَا یَکُونُ فِیهَا حَرٌّ وَ لَا بَرْدٌ وَ طُولُ کُلِّ أَرْضٍ مَسِیرَهًُْ عَشَرَهًِْ ألف سَنَهًٍْ قِیلَ وَ مَا خَلْفَ الْمَلَائِکَهًِْ قَالَ حِجَابٌ مِنْ ظُلْمَهًٍْ قِیلَ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ حِجَابٌ مِنْ رِیحٍ قِیلَ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ حِجَابٌ مِنْ نَارٍ قِیلَ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ حَیَّهًٌْ مُحِیطَهًٌْ بِالدُّنْیَا کُلِّهَا تُسَبِّحُ اللَّهَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ هِیَ مَلِکُ الْحَیَّاتِ کُلِّهَا قِیلَ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ حِجَابٌ مِنْ نُورٍ قِیلَ وَ مَا خَلْفَهُ قَالَ عِلْمُ اللَّهِ وَ قَضَاؤُهُ وَ سُئِلَ (صلی الله علیه و آله) عَنْ عَرْضِ قَافٍ وَ طَوْلِهِ وَ اسْتِدَارَتِهِ فَقَالَ عَرْضُهُ مَسِیرَهًُْ أَلْفِ سَنَهًٍْ مِنْ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ قَضِیبُهُ مِنْ فِضَّهًٍْ بَیْضَاءَ وَ زُجُّهُ مِنْ زُمُرُّدَهًٍْ خَضْرَاءَ لَهُ ثَلَاثُ ذَوَائِبَ مِنْ نُورٍ ذُؤَابَهًٌْ بِالْمَشْرِقِ وَ ذُؤَابَهًٌْ بِالْمَغْرِبِ وَ الْأُخْرَی فِی وَسَطِ السَّمَاءِ عَلَیْهَا مَکْتُوبٌ ثَلَاثَهًُْ أَسْطُرٍ الْأَوَّلُ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ الثَّانِی الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ الثَّالِثُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در مورد قاف و پشت قاف پرسیدند. فرمود: «در پس آن هفتاد سرزمین طلا و هفتاد سرزمین نقره است. هفتاد زمین از مشک که در پس آن هفتاد زمین پر فرشته است که نه گرم و نه سرد است. در ازای هر زمین هزار سال راه است». پرسیدند: «از پس فرشته‌ها چیست»؟ فرمود: «پرده‌ای از تاریکی». گفتند: «پشت آن چیست»؟ فرمود: «پرده‌ای از باد». پرسیدند: «پشتش چیست»؟ فرمود: «پرده‌ای از آتش». گفتند: «در پس آن چیست»؟ فرمود: «ماری گرد همه جهان که تا روز قیامت خدا را تسبیح میگوید و پادشاه همه مارها است». پرسیدند: «در پس آن چیست»؟ فرمود: «پرده‌ای از نور». گفتند: «در پس آن چیست»؟ فرمود: «دانش و قضای خدا». از پهنا و درازا و گردی قاف پرسش شد. فرمود: «هزار سال پهنا دارد که از یاقوت سرخ است، تنه اش از نقره‌ی سپید و انتهای آن از زمرّد سبز و سه شاخه از نور دارد؛ یکی در مشرق و یکی در مغرب و دیگری در میان آسمان که بر آن سه سطر نگاشته است: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ؛ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمِینَ؛ لا إِلهَ إِلَّا اللهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۵، ص۱۲
«ذوالقرنین دور تا دور عالم میگشت تا به کوه قاف رسید و اطراف کوه قاف، کوههای خُرد دید. رب العالمین کوه را با وی به سخن آورد تا از وی پرسید که؛ ما انت؟بعنی تو چه باشی؟ و نامت چیست؟ گفت: منم قاف، که دور تا دور زمین صفحه را در بر گرفته ، ذوالقرنین گفت: این کوههای خرد چیست؟ گفت: این رگهای من است و در هر بقعتی و در هر شهری از شهرهای زمین از من رگی بدو پیوسته است. هر آن زمین که به امر حق آن را زلزله خواهد رسید, پس به من دستور می دهد تا رگی از رگهای خود بجنبانم که با آن زمین پیوسته، تا آن را زلزله افتد .» [کشف الاسرار ج9 ص274]
دسته دوم :
سوره کهف
83
وَيَسْأَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ ۖ قُلْ سَأَتْلُو عَلَيْكُمْ مِنْهُ ذِكْرًا ﴿٨٣﴾
و از تو درباره ذوالقرنین می پرسند؛ بگو: به زودی بخشی از سرگذشت او را [به وسیله آیاتی از قرآن] برای شما می خوانم. (۸۳)
84
إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِي الْأَرْضِ وَآتَيْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ سَبَبًا ﴿٨٤﴾
ما به او در زمین، قدرت و تمکّن دادیم و از هر چیزی [که برای رسیدن به هدف هایش نیازمند به آن بود] وسیله ای به او عطا کردیم. (۸۴)
85
فَأَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٨٥﴾
پس راهی را دنبال کرد. (۸۵)
86
حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِي عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِنْدَهَا قَوْمًا ۗ قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا ﴿٨٦﴾
تا زمانی که به محل غروب خورشید رسید [منظره غروب] خورشید را چنین یافت که در چشمه ای گرم و لجن آلود غروب می کند، و نزد آن قومی را یافت [که فساد و ستم می کردند]. گفتیم: ای ذوالقرنین! یا [این قوم را به کیفر فساد و ستمشان] عذاب می کنی و یا در میانشان شیوه ای نیک در پیش می گیری. (۸۶)
87
قَالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلَىٰ رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذَابًا نُكْرًا ﴿٨٧﴾
ذوالقرنین گفت: اما هر که [با کفر، فساد و گناه] ستم کرده، عذابش می کنیم، آن گاه به سوی پروردگارش بازگردانده می شود، پس او را عذابی سخت خواهد کرد. (۸۷)
88
وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَىٰ ۖ وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا ﴿٨٨﴾
و اما هر که ایمان آورده و کار شایسته انجام داده است، پس بهترین پاداش برای اوست، و ما هم از سوی خود تکلیفی آسان به او خواهیم داد. (۸۸)
89
ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٨٩﴾
پس [باز هم با توسل به وسیله] راهی را [برای سفر به شرق] دنبال کرد. (۸۹)
90
حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَىٰ قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِهَا سِتْرًا ﴿٩٠﴾
تا زمانی که به محل طلوع خورشید رسید، آن را یافت که بر قومی طلوع می کند که در برابر آن پوششی [از مسکن و لباس] برای آنان قرار نداده ایم. (۹۰)
91
كَذَٰلِكَ وَقَدْ أَحَطْنَا بِمَا لَدَيْهِ خُبْرًا ﴿٩١﴾
[سرگذشت ذوالقرنین و ملت ها] این گونه [بود]، و یقیناً ما به آنچه [از وسایل و امکانات مادی و معنوی] نزد او بود، احاطه [علمی] داشتیم. (۹۱)
92
ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٩٢﴾
سپس [با توسل به وسیله،] راهی را [برای سفر دیگر] دنبال کرد. (۹۲)
93
حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِمَا قَوْمًا لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا ﴿٩٣﴾
تا زمانی که میان دو کوه رسید، نزد آن دو کوه، قومی را یافت که هیچ سخنی از بشر را نمی فهمیدند. (۹۳)
خداوند قدرتی به ذوالقرنین داده بود تا بر خلاف سایر انسان ها بتواند به زبان موجودات هوشمند دیگر که در نقاط مختلف زمین زندگی میکنند صحبت کند و زبان یکدیگر را متوجه شوند
94
قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَىٰ أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَبَيْنَهُمْ سَدًّا ﴿٩٤﴾
آنان گفتند: ای ذوالقرنین! یأجوج و مأجوج [با کشتن و غارت و تخریب] در این سرزمین فساد می کنند؛ آیا می پذیری که ما مزدی برایت قرار دهیم تا میان ما و آنان سدّی بسازی؟ (۹۴)
95
قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ رَدْمًا ﴿٩٥﴾
گفت: آنچه پروردگارم مرا در آن تمکّن و قدرت داده [از مزد شما] بهتر است؛ پس شما مرا با نیرویی یاری دهید [تا] میان شما و آنان سدّی سخت و استوار قرار دهم. (۹۵)
96
آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا سَاوَىٰ بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انْفُخُوا ۖ حَتَّىٰ إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا ﴿٩٦﴾
برای من قطعه های [بزرگ] آهن بیاورید [و در شکاف این دو کوه بریزید، پس آوردند و ریختند] تا زمانی که میان آن دو کوه را هم سطح و برابر کرد، گفت: [در کوره ها] بدمید تا وقتی که آن [قطعه های آهن] را چون آتش سرخ کرد. گفت: برایم مس گداخته شده بیاورید تا روی آن بریزم. (۹۶)
97
فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا ﴿٩٧﴾
[هنگامی که سد ساخته شد] یأجوج و مأجوج نتوانستند بر آن بالا روند، و نتوانستند در آن رخنه ای وارد کنند. (۹۷)
98
قَالَ هَٰذَا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي ۖ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ ۖ وَكَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا ﴿٩٨﴾
[ذوالقرنین پس از پایان یافتن کار سد] گفت: این رحمتی است از پروردگار من، ولی زمانی که وعده پروردگارم فرا رسد، آن را درهم کوبد [و به صورت خاکی مساوی با زمین قرار دهد]، و وعده پروردگارم حق است. (۹۸)
99
وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ ۖ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا ﴿٩٩﴾
و در آن روز که برخی با برخی دیگر درهم و مخلوط، موج می زنند، رهایشان می کنیم و در صور دمیده شود، پس همه آنان را [در عرصه قیامت] گرد می آوریم. (۹۹)
100
وَعَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِلْكَافِرِينَ عَرْضًا ﴿١٠٠﴾
و دوزخ را در آن روز [به صورتی بسیار ترسناک] برای کافران آشکار می کنیم. (۱۰۰)
101
الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَنْ ذِكْرِي وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا ﴿١٠١﴾
همان کسانی که دیده [بصیرت] شان از یاد من در پرده [غفلت] بود، و نمی توانستند [سخن خدا را] بشنوند. (۱۰۱)
102
أَفَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنْ يَتَّخِذُوا عِبَادِي مِنْ دُونِي أَوْلِيَاءَ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ نُزُلًا ﴿١٠٢﴾
آیا کسانی که کافرند، پنداشته اند که بندگانم را، به جای من سرپرستان خود می گیرند [برای آنان در دنیا و آخرت کاری انجام می دهند؟! چنین نیست قطعاً] ما دوزخ را برای پذیرایی کافران آماده کرده ایم. (۱۰۲)
103
قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا ﴿١٠٣﴾
بگو: آیا شما را از زیانکارترین مردم از جهت عمل آگاه کنم؟ (۱۰۳)
104
الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا ﴿١٠٤﴾
[آنان] کسانی هستند که کوششان در زندگی دنیا به هدر رفته [و گم شده است] در حالی که خود می پندارند، خوب عمل می کنند. (۱۰۴)
105
أُولَٰئِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ وَلِقَائِهِ فَحَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فَلَا نُقِيمُ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَزْنًا ﴿١٠٥﴾
آنان کسانی هستند که آیات پروردگارشان و دیدار [قیامت و محاسبه اعمال] را به وسیله او منکر شدند، در نتیجه اعمالشان تباه و بی اثر شده است، پس روز قیامت میزانی برای [محاسبه اعمال] آنان برپا نمی کنیم. (۱۰۵)
106
ذَٰلِكَ جَزَاؤُهُمْ جَهَنَّمُ بِمَا كَفَرُوا وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَرُسُلِي هُزُوًا ﴿١٠٦﴾
این است [وضع و حال زیانکاران] به سبب آنکه کفر ورزیدند و آیات من و پیامبرانم را به مسخره گرفتند. (۱۰۶)
107
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا ﴿١٠٧﴾
مسلماً کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، بهشت های فردوس جای پذیرایی آنان است. (۱۰۷)
108
خَالِدِينَ فِيهَا لَا يَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا ﴿١٠٨﴾
در آن جاودانه اند و از آن درخواست انتقال به جای دیگر نمی‌کنند. (۱۰۸)
109
قُلْ لَوْ كَانَ الْبَحْرُ مِدَادًا لِكَلِمَاتِ رَبِّي لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ كَلِمَاتُ رَبِّي وَلَوْ جِئْنَا بِمِثْلِهِ مَدَدًا ﴿١٠٩﴾
بگو: اگر دریا برای [نوشتن] کلمات پروردگارم [که مخلوقات او هستند] مرکب شود، پیش از آنکه کلمات پروردگارم پایان یابد، یقیناً دریا پایان می یابد، و اگرچه مانند آن دریا را به کمک بیاوریم. (۱۰۹)
110
قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَىٰ إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا ﴿١١٠﴾
بگو: جز این نیست که من هم بشری مانند شمایم که به من وحی میشود که معبود شما فقط خدای یکتاست؛ پس کسی که دیدار [پاداش و مقام قرب] پروردگارش را امید دارد، پس باید کاری شایسته انجام دهد و هیچ کس را در پرستش پروردگارش شریک نکند. (۱۱۰)
دسته سوم :
الرّسول ( سُمِّیَ ذَا الْقَرْنَیْنِ لِأَنَّهُ طَافَ قَرْنَیِ الدُّنْیَا یَعْنِی شَرْقَهَا وَ غَرْبَهَا.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- او ذوالقرنین نامیده شد، چون دو شاخ دنیا یعنی شرق و غرب آن را دور زد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۸۶
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْراً قَالَ إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ بَعَثَهُ اللَّهُ تَعَالَی إِلَی قَوْمِهِ فَضُرِبَ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْمَنِ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ خَمْسَمِائَهًِْ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ بَعْدَ ذَلِکَ فَضُرِبَ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْسَرِ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ خَمْسَمِائَهًِْ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ إِلَیْهِمْ بَعْدَ ذَلِکَ فَمَلَّکَهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا مِنْ حَیْثُ تَطْلُعُ الشَّمْسُ إِلَی حَیْثُ تَغْرُبُ فَهُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ إِلَی قَوْلِهِ عَذاباً نُکْراً قَالَ فِی النَّارِ فَجَعَلَ ذُوالْقَرْنَیْنِ بَیْنَهُمْ بَاباً مِنْ نُحَاسٍ وَ حَدِیدٍ وَ زِفْتٍ وَ قَطِرَانٍ فَحَالَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْخُرُوجِ ثُمَّ قَالَ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (لَیْسَ مِنْهُمْ رَجُلٌ یَمُوتُ حَتَّی یُولَدَ لَهُ مِنْ صُلْبِهِ أَلْفُ ذَکَرٍ ثُمَّ قَالَ هُمْ أَکْثَرُ خَلْقٍ خُلِقُوا بَعْدَ الْمَلَائِکَهًِْ (وَ سُئِلَ أمِیرُالمُؤْمِنینُ (عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ أَ نَبِیّاً کَانَ أَمْ مَلِکاً فَقَالَ لَا نَبِیّاً وَ لَا مَلِکاً بَلْ عَبْداً أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ وَ نَصَحَ لِلَّهِ فَنَصَحَ لَهُ فَبَعَثَهُ إِلَی قَوْمِهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْمَنِ فَغَابَ عَنْهُمْ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَغِیبَ ثُمَّ بَعَثَهُ الثَّانِیَهًَْ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْسَرِ فَغَابَ عَنْهُمْ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَغِیبَ ثُمَّ بَعَثَهُ اللَّهُ الثَّالِثَهًَْ فَمَکَّنَ اللَّهُ لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ فِیکُمْ مِثْلُهُ یَعْنِی نَفْسَهُ فَ بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ فَ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا یا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْناً قالَ ذُو الْقَرْنَیْنِ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ یُرَدُّ إِلی رَبِّهِ فَیُعَذِّبُهُ عَذاباً نُکْراً إِلَی قَوْلِهِ ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً أَیْ دَلِیلًا حَتَّی إِذا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً قَالَ لَمْ یَعْلَمُوا صَنْعَهًَْ ثِیَابٍ ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً أَیْ دَلِیلًا حَتَّی إِذا بَلَغَ بَیْنَ السَّدَّیْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلًا* قالُوا یا ذَاالْقَرْنَیْنِ إِنَّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَکَ خَرْجاً عَلی أَنْ تَجْعَلَ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ سَدًّا فَقَالَ ذُوالْقَرْنَیْنِ ما مَکَّنِّی فِیهِ رَبِّی خَیْرٌ فَأَعِینُونِی بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ رَدْماً آتُونِی زُبَرَ الْحَدِیدِ فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوهُ بِالْحَدِیدِ فَأَتَوْا بِهِ فَوَضَعَهُ بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ یَعْنِی بَیْنَ الْجَبَلَیْنِ حَتَّی سَوَّی بَیْنَهُمَا ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوا بِالنَّارِ فَأَتَوْا بِهَا فَنَفَخُوا تَحْتَ الْحَدِیدِ حَتَّی صَارَ مِثْلَ النَّارِ ثُمَّ صَبَّ عَلَیْهِ الْقِطْرَ وَ هُوَ الصُّفْرُ حَتَّی سَدَّهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً إِلَی قَوْلِهِ نَقْباً فَقَالَ ذُوالْقَرْنَیْنِ هذا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّی فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ وَ کانَ وَعْدُ رَبِّی حَقًّا قَالَ إِذَا کَانَ قَبْلَ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فِی آخِرِ الزَّمَانِ انْهَدَمَ ذَلِکَ السَّدُّ وَ خَرَجَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ إِلَی الدُّنْیَا وَ أَکَلُوا النَّاسَ وَ هُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ یَنْسِلُونَ قَالَ فَسَارَ ذُوالْقَرْنَیْنِ إِلَی نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ فَکَانَ إِذَا مَرَّ بِقَرْیَهًٍْ زَأَرَ فِیهَا کَمَا یَزْأَرُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ فَیَنْبَعِثُ فِی الْقَرْیَهًِْ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ وَ صَوَاعِقُ یَهْلِکُ مَنْ نَاوَاهُ وَ خَالَفَهُ فَلَمْ یَبْلُغْ مَغْرِبَ الشَّمْسِ حَتَّی دَانَ لَهُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ فَقَالَ أمِیرُالمُؤمِنین (وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً أَیْ دَلِیلًا فَقِیلَ لَهُ إِنَّ لِلَّهِ فِی أَرْضِهِ عَیْناً یُقَالُ لَهَا عَیْنُ الْحَیَاهًِْ لَا یَشْرَبُ مِنْهَا ذُو رُوحٍ إِلَّا لَمْ یَمُتْ حَتَّی الصَّیْحَهًِْ فَدَعَا ذُوالْقَرْنَیْنِ الخِضْر (وَ کَانَ أَفْضَلَ أَصْحَابِهِ عِنْدَهُ وَ دَعَا ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ رَجُلًا وَ دَفَعَ إِلَی کُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ سَمَکَهًًْ وَ قَالَ لَهُمْ اذْهَبُوا إِلَی مَوْضِعِ کَذَا وَ کَذَا فَإِنَّ هُنَاکَ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ عَیْناً فَلْیَغْسِلْ کُلُّ وَاحِدٍ مِنْکُمْ سَمَکَتَهُ فِی عَیْنٍ غَیْرِ عَیْنِ صَاحِبِهِ فَذَهَبُوا یَغْسِلُونَ وَ قَعَدَ الخِضْر (یَغْسِلُ فَانْسَابَتِ السَّمَکَهًُْ مِنْهُ فِی الْعَیْنِ وَ بَقِیَ الخِضْر (مُتَعَجِّباً مِمَّا رَأَی وَ قَالَ فِی نَفْسِهِ مَا أَقُولُ لِذِی‌الْقَرْنَیْنِ ثُمَّ نَزَعَ ثِیَابَهُ یَطْلُبُ السَّمَکَهًَْ فَشَرِبَ مِنْ مَائِهَا وَ اغْتَمَسَ فِیهِ وَ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی السَّمَکَهًِْ فَرَجَعُوا إِلَی ذِی‌الْقَرْنَیْنِ فَأَمَرَ ذُوالْقَرْنَیْنِ بِقَبْضِ السَّمَکِ مِنْ أَصْحَابِهِ فَلَمَّا انْتَهَوْا إِلَی الخِضْر (لَمْ یَجِدُوا مَعَهُ شَیْئاً فَدَعَاهُ وَ قَالَ لَهُ مَا حَالُ السَّمَکَهًِْ فَأَخْبَرَهُ الْخَبَرَ فَقَالَ لَهُ فَصَنَعْتَ مَا ذَا قَالَ اغْتَمَسْتُ فِیهَا فَجَعَلْتُ أَغُوصُ وَ أَطْلُبُهَا فَلَمْ أَجِدْهَا قَالَ فَشَرِبْتَ مِنْ مَائِهَا قَالَ نَعَمْ قَالَ فَطَلَبَ ذُوالْقَرْنَیْنِ الْعَیْنَ فَلَمْ یَجِدْهَا فَقَالَ لِلْخَضِرِ (کُنْتَ أَنْتَ صَاحِبَهَا.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) تفسیر این آیه: وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْرا را پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: «خداوند ذوالقرنین را به‌سوی قومش مبعوث کرد، آنها به گوشه‌ی راست پیشانی‌اش ضربه زدند. پس خداوند او را به مدّت پانصد سال میراند و پس از آن دوباره او را مبعوث کرد. آنها به گوشه‌ی چپ پیشانی‌اش ضربه زدند. پس خداوند او را به مدّت پانصد سال میراند و پس از آن دوباره او را مبعوث کرد و مغرب و مشرق زمین را تحت تصرّف او در آورد؛ از آنجا که خورشید طلوع می کند تا آنجا که غروب می کند. این است معنای این سخن خداوند که فرمود: تا به غروبگاه آفتاب رسید [در آنجا] احساس کرد [و در نظرش مجسّم شد] که خورشید در چشمه‌ی تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود … و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد! (کهف/۸۷۸۶) امام (علیه السلام) فرمود: «در آتش، ذوالقرنین با مس و آهن و قیر و قطران در برابر آنها دری ساخت و جلوی خروج آنها را گرفت. هرکس از آنان از دنیا می رفت، هزار پسر از نسل او زاده میشد. آنها پس از فرشتگان، بیشترین جمعیّت مخلوقات را داشتند. از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) پرسیدند: «ذو القرنین پیامبر بود یا فرشته»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «او نه پیامبر بود و نه فرشته. بلکه تنها بنده ای از بندگان خدا بود که دوستدار او بود و خداوند نیز او را دوست داشت و دارای خلوص نیّت بود و خداوند او را به‌سوی قومش مبعوث کرد. آنها به گوشه‌ی راست پیشانی‌اش ضربه زدند و او طی مدّتی که خداوند اراده کرده بود در بیهوشی بود. سپس دوباره مبعوث شد و این‌بار به گوشه‌ی چپش ضربه زدند و باز هم به اراده‌ی خداوند مدّت زمانی را بیهوش بود تا اینکه برای بار سوّم مبعوث شد و خداوند در روی زمین به او قدرت داد و در میان شما مانند او وجود دارد یعنی خود امام علی (علیه السلام) او به جایگاه غروب خورشید رسید و دید که خورشید در چشمه تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود و در آنجا قومی را یافت گفتیم: «ای ذو القرنین! آیا میخواهی [آنان] را مجازات کنی، و یا روش نیکویی در مورد آنها انتخاب نمایی؟. (کهف/۸۶) ذوالقرنین گفت: «امّا کسی را که ستم کرده است، مجازات خواهیم کرد سپس به‌سوی پروردگارش بازمی‌گردد، و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد! (کهف/۸۷)». سپس [بار دیگر] از اسبابی [که در اختیار داشت] بهره گرفت. (کهف/۸۹) یعنی یک نشانه و راهنما، تا به خاستگاه خورشید رسید [در آنجا] دید خورشید بر جمعیّتی طلوع میکند که در برابر [تابش] آفتاب، پوششی برای آنها قرار نداده بودیم [و هیچ‌گونه سایبانی نداشتند]. (کهف/۹۰) گفت: این ها صنعت دوزندگی لباس را نمی دانستند. سپس [بار دیگر] از اسبابی [که در اختیار داشت] بهره گرفت. (کهف/۸۹) یعنی یک دلیل و نشانه، [و همچنان به راه خود ادامه داد] تا به میان دو کوه رسید و در کنار آن دو (کوه) قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود]! [آن گروه به او] گفتند: «ای ذو القرنین یأجوج و مأجوج در این سرزمین فساد میکنند آیا ممکن است ما هزینه‌ای برای تو قرار دهیم، که میان ما و آنها سدّی ایجاد کنی»؟! (کهف/۹۴۹۳) ذوالقرنین گفت: «آنچه پروردگارم در اختیار من گذارده، بهتر است [از آنچه شما پیشنهاد می‌کنید]! مرا با نیرویی یاری دهید، تا میان شما و آنها سدّ محکمی قرار دهم! (کهف/۹۶۹۵)». برایش آوردند و او آن را میان دو صدف یعنی دو کوه گذاشت و به‌وسیله‌ی آن فضای خالی بین دو کوه را پر کرد. سپس به آنها دستور داد آتش بیاورند. وقتی آتش آوردند، آهن را با آن گداخته کردند و بر رویش مس ریختند و شکاف را به کلّی مسدود کردند و این است معنای این سخن خداوند: قطعات بزرگ آهن برایم بیاورید [و آنها را روی هم بچینید]!» تا وقتی که کاملًا میان دو کوه را پوشانید، گفت: «[در اطراف آن آتش بیفروزید، و] در آن بدمید»! [آنها دمیدند] تا قطعات آهن را سرخ و گداخته کرد، … نقبی در آن ایجاد کنند. (کهف/۹۷۹۶) ذوالقرنین گفت: «این از رحمت پروردگار من است! امّا هنگامی‌که وعده‌ی پروردگارم فرا رسد، آن را درهم می‌کوبد و وعده‌ی پروردگارم حق است! (کهف/۹۸)». در آخر الزمان و قبل از روز قیامت این سد ویران میشود و یأجوج‌ومأجوج می‌آیند و انسان ها را میخورند و این است معنای این آیه: تا آن زمان‌که «یأجوج» و «مأجوج» گشوده شوند و آنها از هر محلّ مرتفعی به‌سرعت عبور میکنند. (انبیاء/۹۶) ذوالقرنین به مغرب رفت در راه خود به روستایی رسید و مانند شیر غضبناک غرش کرد و از غرش او تاریکی و رعد و برق و صاعقه‌هایی پدید آمد که مخالفان و دشمنانش را نابود می کرد و همین‌که به مغرب خورشید رسید، تمامی مردم زمین تحت سلطه‌ی او در آمدند که در این آیه به این موضوع اشاره شده است: ما به او در روی زمین، قدرت و حکومت دادیم و اسباب هرچیز را در اختیارش گذاشتیم. (کهف/۸۴) یعنی نشانه ای. به ذوالقرنین گفتند: «خداوند بر روی زمین چشمه ای دارد به اسم چشمه‌ی حیات و هر موجود جانداری که از آب آن بنوشد، تا روز قیامت نخواهد مرد». ذوالقرنین، خضر (علیه السلام) را که بهترین یارانش بود و سیصدوشصت مرد دیگر را به نزد خود فرا خواند و به هرکدام از آنها یک ماهی داد و گفت: «به فلان جا بروید که در آنجا سیصدوشصت چشمه قرار دارد. هرکدام از شما باید ماهی خود را در یکی از آن چشمه‌ها بشوید». آنها رفتند و این کار را انجام دادند. وقتی خضر (علیه السلام) نشسته بود و ماهی را می شست، ماهی از دستش بیرون پرید و به درون چشمه رفت. خضر (علیه السلام) از آنچه که دیده بود بسیار متعجّب شد و با خود گفت: «جواب ذوالقرنین را چه بدهم»؟ سپس لباس خود را از تن در آورد و به‌دنبال ماهی رفت و از آن آب نوشید امّا نتوانست ماهی را بگیرد. پس به نزد ذوالقرنین باز گشتند. ذوالقرنین دستور داد ماهی‌ها را از یارانش بگیرند. وقتی نوبت به خضر (علیه السلام) رسید، ماهی نزد او نبود. ذوالقرنین او را احضار کرد و از او پرسید: «ماهی چه شد»؟ خضر (علیه السلام) ماجرای ماهی را به او گفت. ذوالقرنین پرسید: «وقتی ماهی فرار کرد تو چه کردی»؟ خضر (علیه السلام) پاسخ داد: «در آب شنا کردم و به‌دنبال ماهی گشتم امّا آن را نیافتم». ذوالقرنین پرسید: «آیا از آن آب خوردی»؟ خضر (علیه السلام) پاسخ داد: «بله». سپس ذوالقرنین به‌دنبال چشمه گشت و آن را نیافت، پس به خضر (علیه السلام) گفت: «تو صاحب آن چشمه هستی».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۸۶
امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ قَالَ: قَامَ ابْنُ‌الْکَوَّاءِ إِلَی عَلِیٍّ (وَ هُوَ عَلَی الْمِنْبَرِ فَقَالَ یَا أمیرالمؤمنین (أَخْبِرْنِی عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ أَ نَبِیّاً (کَانَ أَمْ مَلِکاً وَ أَخْبِرْنِی عَنْ قَرْنَیْهِ أَ مِنْ ذَهَبٍ کَانَ أَمْ مِنْ فِضَّهًٍْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (لَمْ یَکُنْ نَبِیّاً (وَ لَا مَلِکاً وَ لَمْ یَکُنْ قَرْنَاهُ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَا مِنْ فِضَّهًٍْ وَ لَکِنَّهُ کَانَ عَبْداً أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ وَ نَصَحَ لِلَّهِ فَنَصَحَ اللَّهُ لَهُ وَ إِنَّمَا سُمِّیَ ذُوالْقَرْنَیْنِ لِأَنَّهُ دَعَا قَوْمَهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ فَغَابَ عَنْهُمْ حِیناً ثُمَّ عَادَ إِلَیْهِمْ فَضَرَبُوهُ بِالسَّیْفِ عَلَی قَرْنِهِ الْآخَرِ وَ فِیکُمْ مِثْلُهُ.
امام علی (علیه السلام)- اصبغ گوید: امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر منبر بود که ابن‌کوّاء به سوی ایشان رفت و پرسید: «ای امیر المؤمنین! مرا آگاه ساز که ذوالقرنین، پیامبر بود یا پادشاه؟ همچنین مرا با خبر ساز که شاخ‌هایش از جنس طلا بود یا نقره»؟ امام علی (علیه السلام) پاسخ داد: «او نه پیامبر بود نه پادشاه. همچنین شاخ‌هایش نه از طلا بود و نه از نقره. او تنها بندهای بود که دوستدار خداوند شد و خداوند نیز او را دوست داشت و برای خداوند خیرخواه بود و خداوند نیز برای او خیرخواه بود. دلیل نامیده‌شدن ذوالقرنین به این نام این بود که او قومش را به سوی خداوند عزّوجلّ فراخواند. آنان بر شاخ او زدند و او مدتی از دیدگان آنان غایب شد. سپس نزد آنان بازگشت. آنان با شمشیر بر شاخ دیگر او زدند. در میان شما نیز کسی مانند او وجود دارد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۰
الصّادقین ( عَنْ بُرَیْدِ‌بْنِ‌مُعَاوِیَهًَْ عَنْ أبِی‌جَعْفَر (وَ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (جَمِیعاً قَالَ لَهُمَا مَا مَنْزِلَتُکُمْ وَ مَنْ تُشْبِهُونَ مِمَّنْ مَضَی قَالَا صَاحِبُ مُوسَی (وَ ذُو الْقَرْنَیْنِ کَانَا عَالِمَیْنِ وَ لَمْ یَکُونَا نَبِیَّیْنِ.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- بریدبن‌معاویه گوید: از امام باقر یا امام صادق (علیها السلام) پرسیدم: «از بین گذشتگان، شما به کدام‌یک شباهت بیشتری دارید»؟ فرمود: «به خضر (علیه السلام) و ذوالقرنین که عالم بودند امّا پیامبر نبودند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۰
الباقر ( أَوَّلُ اثْنَیْنِ تَصَافَحَا عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ ذُوالْقَرْنَیْنِ وَ إِبْرَاهِیمُ الْخَلِیلُ (اسْتَقْبَلَهُ إِبْرَاهِیمُ فَصَافَحَهُ وَ أَوَّلُ شَجَرَهًٍْ نَبَتَتْ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ النَّخْلَهًُْ.
امام باقر (علیه السلام)- نخستین دو نفری که در روی زمین با هم مصافحه نمودند (دست دادند) ذوالقرنین و ابراهیم خلیل (علیه السلام) بودند که ابراهیم به استقبال ذوالقرنین آمد و با او دست داد و اوّلین درختی که در روی زمین رویید درخت نخل بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۲
الرّسول ( قَالَ أَبُوعُقْبَهًَْ الْأَنْصَارِی کُنْتُ فِی خِدْمَهًِْ رَسُولِ‌اللَّهِ (فَجَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْیَهُودِ فَقَالُوا اسْتَأْذِنْ لَنَا عَلَی مُحَمّدُ (فَأَخْبَرْتُهُ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَقَالُوا أَخْبِرْنَا عَمَّا جِئْنَا نَسْأَلُکَ عَنْهُ قَالَ جِئْتُمُونِی تَسْأَلُونَنِی عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ قَالُوا نَعَمْ فَقَالَ کَانَ غُلَاماً مِنْ أَهْلِ الرُّومِ نَاصِحاً لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَأَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَلَکَ الْأَرْضَ فَسَارَ حَتَّی أَتَی مَغْرِبَ الشَّمْسِ ثُمَّ سَارَ إِلَی مَطْلِعِهَا ثُمَّ سَارَ إِلَی خَیْلِ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ فَبَنَی فِیهَا السَّدَّ قَالُوا نَشْهَدُ أَنَّ هَذَا شَأْنُهُ وَ أَنَّهُ لَفِی التَّوْرَاهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ابوعقبه انصاری گوید: در خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودم که گروهی از یهود آمدند و گفتند: «از محمّد (صلی الله علیه و آله) برای ما اجازه بگیر». به ایشان خبر دادم و نزدش آمدند و گفتند: «درباره‌ی چیزهایی به ما خبر بده که آمده‌ایم در مورد آنها از تو سؤال کنیم». فرمود: «نزد من آمده‌اید از من درباره‌ی ذوالقرنین بپرسید». گفتند: «بله». فرمود: «جوانی از اهل روم و خیرخواه برای خدای عزّوجلّ بود؛ پس خداوند او را دوست داشت و مالک زمین شد و حرکت کرد تا به غروبگاه آفتاب آمد. سپس به‌سوی محلّ طلوع خورشید حرکت کرد. سپس به‌سوی لشگر یأجوج و مأجوج حرکت کرد و در آنجا سدّ را بنا کرد». گفتند: «گواهی می‌دهیم که این، کار او بود و آن در تورات است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۲
الصّادق ( إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ عَمِلَ صُنْدُوقاً مِنْ قَوَارِیرَ ثُمَّ حَمَلَ فِی مَسِیرِهِ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ رَکِبَ الْبَحْرَ فَلَمَّا انْتَهَی إِلَی مَوْضِعٍ مِنْهُ قَالَ لِأَصْحَابِهِ دُلُّونِی فَإِذَا حَرَّکْتُ الْحَبْلَ فَأَخْرِجُونِی فَإِنْ لَمْ أُحَرِّکِ الْحَبْلَ فَأَرْسِلُونِی إِلَی آخِرِهِ فَأَرْسَلُوهُ فِی الْبَحْرِ وَ أَرْسَلُوا الْحَبْلَ مَسِیرَهًَْ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَإِذَا ضَارِبٌ یَضْرِبُ حَیْثُ الصُّنْدُوقُ وَ یَقُولُ یَا ذَاالْقَرْنَیْنِ أَیْنَ تُرِیدُ قَالَ أُرِیدُ أَنْ أَنْظُرَ إِلَی مُلْکِ رَبِّی فِی الْبَحْرِ کَمَا رَأَیْتُهُ فِی الْبَرِّ فَقَالَ یَا ذَاالْقَرْنَیْنِ إِنَّ هَذَا الْمَوْضِعَ الَّذِی أَنْتَ فِیهِ مَرَّ فِیهِ نُوحٌ زَمَانَ الطُّوفَانِ فَسَقَطَ مِنْهُ قَدُومٌ فَهُوَ یَهْوِی فِی قَعْرِ الْبَحْرِ إِلَی السَّاعَهًِْ لَمْ یَبْلُغْ قَعْرَهُ فَلَمَّا سَمِعَ ذُوالْقَرْنَیْنِ ذَلِکَ حَرَّکَ الْحَبْلَ وَ خَرَجَ.
امام صادق (علیه السلام)- ذوالقرنین صندوقی از شیشه ساخت و و در طول مسیر آن را به همراه داشت. پس از آن با کشتی به دریا رفت. وقتی مقداری جلو رفت به یارانش گفت: «با طناب مرا به دریا بفرستید و اگر طناب را تکان دادم، مرا بالا بکشید وگرنه مرا تا عمق دریا بفرستید». او را به دریا فرستادند و طناب را به طول چهل روز پایین فرستادند. در زیر آب ذوالقرنین احساس کرد کسی به صندوق شیشه ای اش ضربه می زند، از او پرسید: «ای ذوالقرنین! کجا می روی»؟ گفت: «میخواهم ملک پروردگارم را در زیر آب ببینم همان‌طور که ملک او را در خشکی دیده ام». گفت: «ای ذوالقرنین! نوح (علیه السلام) هم در زمان طوفان از اینجا گذشته بود و این مسیر را طی کرده بود. ناگهان یک شیء عتیقه که مورد علاقه او بود، به درون آب افتاد و از آن لحظه تاکنون هنوز به عمق آب نرسیده است». وقتی ذوالقرنین این سخن را شنید، طناب را تکان داد و از آب خارج شد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۲
امیرالمؤمنین ( عَنِ ابْنِ‌الْوَرْقَاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أمِیرِالمُؤمِنین (عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ مَا کَانَ قَرْنَاهُ فَقَالَ لَعَلَّکَ تَحْسَبُ کَانَ قَرْنُهُ ذَهَباً أَوْ فِضَّهًًْ أَوْ کَانَ نبیا (بَلْ کَانَ عَبْداً صَالِحاً بَعَثَهُ اللَّهُ إِلَی أُنَاسٍ فَدَعَاهُمْ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی الْخَیْرِ فَقَامَ رَجُلٌ مِنْهُمْ فَضَرَبَ قَرْنَهُ الْأَیْسَرَ فَمَاتَ ثُمَّ بَعَثَهُ فَأَحْیَاهُ وَ بَعَثَهُ إِلَی أُنَاسٍ فَقَامَ رَجُلٌ فَضَرَبَ قَرْنَهُ الْأَیْمَنَ فَمَاتَ فَسَمَّاهُ ذَاالْقَرْنَیْنِ.
امام علی (علیه السلام)- ابن ورقاء گوید: از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) درباره‌ی ذوالقرنین و شاخ های او سؤال کردم، حضرت فرمود: «شاید تو گمان میکنی که شاخ‌های او از جنس طلا یا نقره بود، یا او پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود. این‌طور نیست. او بنده‌ی صالحی بود که خداوند به‌سوی قومی او را مبعوث کرد و او آنها را به‌سوی خدا و به‌سوی خیر و نیکی دعوت کرد، امّا مردی از میان قوم برخاست و به گوشه‌ی راست پیشانی او ضربه زد و او را کشت و به همین دلیل خداوند او را ذوالقرنین نامید».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۲
الباقر ( حَجَّ ذُوالْقَرْنَیْنِ فِی سِتِّمِائَهًِْ أَلْفِ فَارِسٍ فَلَمَّا دَخَلَ الْحَرَمَ شَیَّعَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ إِلَی الْبَیْتِ فَلَمَّا انْصَرَفَ فَقَالَ رَأَیْتُ رَجُلًا مَا رَأَیْتُ رَجُلًا أَکْثَرَ نُوراً وَ وَجْهاً مِنْهُ قَالُوا ذَاکَ إِبْرَاهِیمُ خَلِیلُ الرَّحْمَنِ (قَالَ أَسْرِجُوا فَتَسَرَّجُوا سِتَّمِائَهًِْ أَلْفِ دَابَّهًٍْ فِی مِقْدَارِ مَا یُسْرَجُ دَابَّهًٌْ وَاحِدَهًٌْ قَالَ ثُمَّ قَالَ ذُوالْقَرْنَیْنِ لَا بَلْ نَمْشِی إِلَی خَلِیلِ الرَّحْمَنِ (فَمَشَی وَ مَشَی مَعَهُ أَصْحَابُهُ حَتَّی الْتَقَیَا قَالَ إِبْرَاهِیمُ (بِمَ قَطَعْتَ الدَّهْرَ قَالَ بِإِحْدَی عَشْرَهًَْ کَلِمَهًًْ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ بَاقٍ لَا یَفْنَی سُبْحَانَ مَنْ هُوَ عَالِمٌ لَا یَنْسَی سُبْحَانَ مَنْ هُوَ حَافِظٌ لَا یَسْقُطُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ بَصِیرٌ لَا یَرْتَابُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَیُّومٌ لَا یَنَامُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ مَلِکٌ لَا یُرَامُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ عَزِیزٌ لَا یُضَامُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ مُحْتَجِبٌ لَا یُرَی سُبْحَانَ مَنْ هُوَ وَاسِعٌ لَا یَتَکَلَّفُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ قَائِمٌ لَا یَلْهُو سُبْحَانَ مَنْ هُوَ دَائِمٌ لَا یَسْهُو.
امام باقر (علیه السلام)- ذوالقرنین (دراواخر عمر (نزدیک به هزار و پانصدمین سال از عمرش ) و پادشاهی پانصد ساله خودش ) با ششصدهزار سوار قصد حج بیت اللَّه الحرام را نمود و وقتی‌که وارد حرم شد بعضی از یارانش او را تا خانه‌ی خدا مشایعت کردند، و وقتی که از حج برگشت تعریف کرد؛ من در آنجا مردی بسیار نورانی را دیدم، سپس یارانش گفتند: «او پیامبری از سوی خدا به نام ابراهیم خلیل الرحمن (علیه السلام) بوده است»، بلافاصله امپراطور ذوالقرنین دستور داد و گفت: «اسبها را آماده کنید»، ششصدهزار مرکب لگام زده و آماده شد و او دستور داد به‌جانب ابراهیم خلیل (علیه السلام) بروند تا وقتی‌که او و یارانش به ابراهیم (علیه السلام) رسیدند، ابراهیم (علیه السلام) فرمود: «چگونه و با چه وسیله‌ای تمام دنیا را پیمودی»؟ گفت: «به‌وسیله‌ی یازده کلمه؛ [منزّه است آن باقی که فانی نمی‌شود، منزّه است آن دانایی که فراموشی ندارد، منزّه است آن حافظی که ساقط نمی‌شود، منزّه است آن بینایی که شک نمی‌کند، منزّه است آن قیّومی که هرگز نمی‌آرامد، منزّه است آن مالک و صاحب اختیاری که تحت سلطه‌ی کسی قرار نمی‌گیرد، منزّه است آن عزیز قدرتمندی که مغلوب نمی‌شود، منزّه است آن در پرده غیبی که دیده نمی‌شود، منزّه است آن وسعت دهنده‌ای که به تکلّف نمی‌افتد، منزّه است آن قائمی که لهو نمی‌کند، منزّه است آن دائمی که به سهو و اشتباه دچار نمی‌شود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۲
الباقر ( إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَبْعَثْ أَنبیا (ءَ مُلُوکاً فِی الْأَرْضِ إِلَّا أَرْبَعَهًًْ بَعْدَ نُوحٍ (ذُوالْقَرْنَیْنِ وَ اسْمُهُ عَیَّاشٌ وَ دَاوُدُ (وَ سُلَیْمَانُ (وَ یُوسُفُ (فَأَمَّا عَیَّاشٌ فَمَلَکَ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ أَمَّا دَاوُدُ (فَمَلَکَ مَا بَیْنَ الشَّامَاتِ إِلَی بِلَادِ إِصْطَخْرَ وَ کَذَلِکَ مُلْکُ سُلَیْمَانَ (وَ أَمَّا یُوسُفُ (فَمَلَکَ مِصْرَ وَ بَرَارِیَهَا لَمْ یُجَاوِزْهَا إِلَی غَیْرِهَا.
امام باقر (علیه السلام)- خداوند تنها به چهار پیامبر پادشاهی داد که هر چهار نفر پس از نوح مبعوث شدند: اوّلین آنها ذوالقرنین بود که نام اصلی اش عیاش بود و پس از او داود و سلیمان و یوسف (به پادشاهی رسیدند. عیاش از مشرق تا مغرب زمین را تحت تصرف داشت. قلمرو داود و سلیمان (علیها السلام) از شام تا اصطخر بود و ملک یوسف (علیه السلام)، مصر و صحراهای اطراف آن بود.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۴
الباقر ( عَنْ سَوْرَهًَْ بْنِ‌کُلَیْبٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (قَالَ: إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ قَدْ خُیِّرَ السَّحَابَیْنِ وَ اخْتَارَ الذَّلُولَ وَ ذَخَرَ لِصَاحِبِکُمُ الصَّعْبَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الصَّعْبُ قَالَ مَا کَانَ مِنْ سَحَابٍ فِیهِ رَعْدٌ وَ صَاعِقَهًٌْ أَوْ بَرْقٌ فَصَاحِبُکُمْ یَرْکَبُهُ أَمَا إِنَّهُ سَیَرْکَبُ السَّحَابَ وَ یَرْقَی فِی الْأَسْبَابِ أَسْبَابِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ خَمْسٌ عَوَامِرُ وَ اثْنَتَانِ خَرَابَانِ.
امام باقر (علیه السلام)- سورهًْ‌بن‌کلیب نقل میکند: امام باقر (علیه السلام) فرمود: «به ذوالقرنین فرصت انتخاب بین دو ابر را دادند. او ابر رام را انتخاب کرد و ابری که سخت بود را برای صاحب شما (حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)) باقی گذاشت». پرسیدم: «ابر سخت چیست»؟ فرمود: «هر ابری که مولّد رعد و برق باشد مرکب صاحب شماست. او سوار بر ابرهاست و به سوی اسباب هفت آسمان و هفت طبقه زمین می‌رود، که پنج طبقه‌اش آباد و دو طبقه‌ی آن ویران است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۴
الصّادق ( إِنَّ اللَّهَ خَیَّرَ ذَاالْقَرْنَیْنِ السَّحَابَیْنِ الذَّلُولَ وَ الصَّعْبَ فَاخْتَارَ الذَّلُولَ وَ هُوَ مَا لَیْسَ فِیهِ بَرْقٌ وَ لَا رَعْدٌ وَ لَوِ اخْتَارَ الصَّعْبَ لَمْ یَکُنْ لَهُ ذَلِکَ لِأَنَّ اللَّهَ ادَّخَرَهُ لِلْقَائِمِ (.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند تبارک‌وتعالی ذوالقرنین را بین دو ابر مخیّر گردانید و او ابر رام را یعنی ابری که رعد و برقی ندارد، انتخاب کرد و اگر ابر دیگر را انتخاب میکرد، صاحب آن نمی‌شد؛ زیرا خداوند آن را برای قائم آل محمّد (نگه داشته است.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۴
الباقر ( إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ لَمْ یَکُنْ نبیا (لَکِنَّهُ کَانَ عَبْداً صَالِحاً أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ اللَّهُ وَ نَاصَحَ اللَّهَ فَنَاصَحَهُ اللَّهُ أَمَرَ قَوْمَهُ بِتَقْوَی اللَّهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ فَغَابَ عَنْهُمْ زَمَاناً ثُمَّ رَجَعَ إِلَیْهِمْ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْآخَرِ وَ فِیکُمْ مَنْ هُوَ عَلَی سُنَّتِهِ وَ إِنَّهُ خُیِّرَ السَّحَابَ الصَّعْبَ وَ السَّحَابَ الذَّلُولَ فَاخْتَارَ الذَّلُولَ فَرَکِبَ الذَّلُولَ وَ کَانَ إِذَا انْتَهَی إِلَی قَوْمٍ کَانَ رَسُولَ نَفْسِهِ إِلَیْهِمْ لِکَیْلَا یُکَذَّبَ الرُّسُلُ.
امام باقر (علیه السلام)- ذوالقرنین پیامبر نبود، بلکه او بنده‌ی صالحی بود که دوستدار خدا بود و خداوند نیز او را دوست داشت. برای خداوند خیرخواهی کرد و خداوند نیز برایش خیرخواهی کرد. قوم خود را به تقوای الهی دعوت کرد، امّا به گوشه پیشانی‌اش ضربه زدند و او مدّتی در بیهوشی بود و وقتی به هوش آمد به گوشه‌ی دیگرش ضربه زدند. در میان شما کسی مانند او وجود دارد. او در انتخاب بین دو ابر رام و سخت، مخیّر شد و ابر رام را انتخاب کرد و بر آن سوار شد. او هرگاه در نزد قومی فرود می آمد، فرستاده‌ی خویش به‌سوی آنان بود تا پیامبران تکذیب نشوند.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۴
الرّسول ( إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ کَانَ عَبْداً صَالِحاً جَعَلَهُ اللَّهُ حُجَّهًًْ عَلَی عِبَادِهِ فَدَعَا قَوْمَهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَمَرَهُمْ بِتَقْوَاهُ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ فَغَابَ عَنْهُمْ زَمَاناً حَتَّی قِیلَ مَاتَ أَوْ هَلَکَ بِأَیِّ وَادٍ سَلَکَ ثُمَّ ظَهَرَ وَ رَجَعَ إِلَی قَوْمِهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ أَلَا وَ فِیکُمْ مَنْ هُوَ عَلَی سُنَّتِهِ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ مَکَّنَ لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَاهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً وَ بَلَغَ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی سَیُجْرِی سُنَّتَهُ فِی القائم (مِنْ وُلْدِی وَ یُبَلِّغُهُ شَرْقَ الْأَرْضِ وَ غَرْبَهَا حَتَّی لَا یَبْقَی سَهْلٌ وَ لَا مَوْضِعٌ مِنْ سَهْلٍ وَ لَا جَبَلٍ {جَبَلٌ} وَطِئَهُ ذُوالْقَرْنَیْنِ إِلَّا وَطِئَهُ وَ یُظْهِرُ اللَّهُ لَهُ کُنُوزَ الْأَرْضِ وَ مَعَادِنَهَا وَ یَنْصُرُهُ بِالرُّعْبِ یَمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ذوالقرنین بندهای از بندگان صالح خدا بود که خداوند او را حجّت و نشانه ای برای مردم قرار داده بود. او قوم خود را به تقوای الهی دعوت کرد، امّا آنها به گوشه‌ی پیشانی او ضربه زدند و او مدّتی در بیهوشی بود تا جایی‌که گمان می رفت مرده باشد و کسی نمی دانست چه بر سر او آمده. سپس دوباره به هوش آمد و این‌بار به گوشه‌ی دیگرش ضربه زدند. در میان شما مانند او وجود دارد و خداوند عزّوجلّ در زمین از هر چیزی به او داد و بدین‌وسیله او توانست مشرق تا مغرب زمین را بپیماید و خداوند این سنّت را در مورد قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم اجرا خواهد کرد و او را به مشارق و مغارب زمین می رساند، تا جایی که به هر دشت و تپه‌ای که ذوالقرنین پا گذاشته است، او نیز وارد خواهد شد و خداوند گنج ها و معادن زمین را بر او می گشاید و با القای ترس در دل های مردم او را یاری می کند زمین همان‌طوری که از ظلم و ستم پر شده بود از عدل پر خواهد شد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۶
امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهًَْ عَنْ أمیرالمومنین (قَالَ سُئِلَ عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ قَالَ کَانَ عَبْداً صَالِحاً وَ اسْمُهُ عَیَّاشٌ اخْتَارَهُ اللَّهُ وَ ابْتَعَثَهُ إِلَی قَرْنٍ مِنَ الْقُرُونَ الْأُولَی فِی نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ وَ ذَلِکَ بَعْدَ طُوفَانِ نُوحٍ (فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِ رَأْسِهِ الْأَیْمَنِ فَمَاتَ مِنْهَا ثُمَّ أَحْیَاهُ اللَّهُ بَعْدَ مِائَهًِْ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ إِلَی قَرْنٍ مِنَ الْقُرُونِ الْأُولَی فِی نَاحِیَهًِْ الْمَشْرِقِ فَکَذَّبُوهُ فَضَرَبُوهُ ضَرْبَهًًْ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْسَرِ فَمَاتَ مِنْهَا ثُمَّ أَحْیَاهُ اللَّهُ بَعْدَ مِائَهًِْ عَامٍ وَ عَوَّضَهُ مِنَ الضَّرْبَتَیْنِ اللَّتَیْنِ عَلَی رَأْسِهِ قَرْنَیْنِ فِی مَوْضِعِ الضَّرْبَتَیْنِ أَجْوَفَیْنِ وَ جَعَلَ عِزَّ مُلْکِهِ وَ آیَهًَْ نُبُوَّتِهِ فِی قَرْنَیْهِ ثُمَّ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَی السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَکَشَطَ لَهُ عَنِ الْأَرْضِ کُلِّهَا جِبَالِهَا وَ سُهُولِهَا وَ فِجَاجِهَا حَتَّی أَبْصَرَ مَا بَیْنَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ آتَاهُ اللَّهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ عِلْماً یَعْرِفُ بِهِ الْحَقَّ وَ الْبَاطِلَ وَ أَیَّدَهُ فِی قَرْنَیْهِ بِکَسْفٍ مِنَ السَّمَاءِ فِیهِ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ ثُمَّ أَهْبَطَ إِلَی الْأَرْضِ وَ أَوْحَی إِلَیْهِ أَنْ سِرْ فِی نَاحِیَهًِْ غَرْبِ الْأَرْضِ وَ شَرْقِهَا فَقَدْ طَوَیْتُ لَکَ الْبِلَادَ وَ ذَلَّلْتُ لَکَ الْعِبَادَ فَأَرْهَبْتُهُمْ مِنْکَ فَسَارَ ذُو الْقَرْنَیْنِ إِلَی نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ فَکَانَ إِذَا مَرَّ بِقَرْیَهًٍْ زَأَرَ فِیهَا کَمَا یَزْأَرُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ فَیُبْعَثُ مِنْ قَرْنَیْهِ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ وَ صَوَاعِقُ تُهْلِکُ مَنْ نَاوَاهُ وَ خَالَفَهُ فَلَمْ یَبْلُغْ مَغْرِبَ الشَّمْسِ حَتَّی دَانَ لَهُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ قَالَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً فَسَارَ حَتَّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ إِلَی قَوْلِهِ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ فِی الدُّنْیَا بِعَذَابِ الدُّنْیَا ثُمَّ یُرَدُّ إِلی رَبِّهِ فِی مَرْجِعِهِ فَیُعَذِّبُهُ عَذاباً نُکْراً إِلَی قَوْلِهِ وَ سَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنا یُسْراً* ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً ذُو الْقَرْنَیْنِ مِنَ الشَّمْسِ سَبَباً ثُمَّ قَالَ أمیرالمؤمنین (إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ لَمَّا انْتَهَی مَعَ الشَّمْسِ إِلَی الْعَیْنِ الْحَامِیَهًِْ وَجَدَ الشَّمْسَ تَغْرُبُ فِیهَا وَ مَعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یَجُرُّونَهَا بِسَلَاسِلِ الْحَدِیدِ وَ الْکَلَالِیبِ یَجُرُّونَهَا مِنْ قَعْرِ الْبَحْرِ فِی قُطْرِ الْأَرْضِ الْأَیْمَنِ کَمَا یَجْرِی السَّفِینَهًُْ عَلَی ظَهْرِ الْمَاءِ فَلَمَّا انْتَهَی مَعَهَا إِلَی مَطْلَعِ الشَّمْسِ سَبَباً وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ إِلَی بِما لَدَیْهِ خُبْراً فَقَالَ أمیرالمومنین (إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ وَرَدَ عَلَی قَوْمٍ قَدْ أَحْرَقَتْهُمُ الشَّمْسُ وَ غَیَّرَتْ أَجْسَادَهُمْ وَ أَلْوَانَهُمْ حَتَّی صَیَّرَتْهُمْ کَالظُّلْمَهًِْ ثُمَّ أَتْبَعَ ذُوالْقَرْنَیْنِ سَبَباً فِی نَاحِیَهًِْ الظُّلْمَهًِْ حَتَّی إِذا بَلَغَ بَیْنَ السَّدَّیْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلًا قالُوا یا ذَاالْقَرْنَیْنِ إِنَّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ خَلْفَ هَذَیْنِ الْجَبَلَیْنِ وَ هُمْ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ إِذَا کَانَ إِبَّانُ زُرُوعِنَا وَ ثِمَارِنَا خَرَجُوا عَلَیْنَا مِنْ هَذَیْنِ السَّدَّیْنِ فَرَعَوْا فِی ثِمَارِنَا وَ زُرُوعِنَا حَتَّی لَا یُبْقُوْنَ مِنْهَا شَیْئاً فَهَلْ نَجْعَلُ لَکَ خَرْجاً نُؤَدِّیهِ إِلَیْکَ فِی کُلِّ عَامٍ عَلی أَنْ تَجْعَلَ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ سَدًّا إِلَی قَوْلِهِ زُبَرَ الْحَدِیدِ قَالَ فَاحْتُفِرَ لَهُ جَبَلُ حَدِیدٍ فَقَلَعُوا لَهُ أَمْثَالَ اللَّبِنِ فَطَرَحَ بَعْضَهُ عَلَی بَعْضٍ فِیمَا بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ وَ کَانَ ذُوالْقَرْنَیْنِ هُوَ أَوَّلَ مَنْ بَنَی رَدْماً عَلَی الْأَرْضِ ثُمَّ جَمَعَ عَلَیْهِ الْحَطَبَ وَ أَلْهَبَ فِیهِ النَّارَ وَ وَضَعَ عَلَیْهِ الْمَنَافِیخَ فَنَفَخُوا عَلَیْهِ فَلَمَّا ذَابَ قَالَ آتُونِی بِقِطْرٍ وَ هُوَ الْمِسُّ الْأَحْمَرُ قَالَ فَاحْتَفَرُوا لَهُ جَبَلًا مِنْ مِسٍّ فَطَرَحُوهُ عَلَی الْحَدِیدِ فَذَابَ مَعَهُ وَ اخْتَلَطَ بِهِ قَالَ فَمَا اسْطاعُوا أَنْ یَظْهَرُوهُ وَ مَا اسْتَطاعُوا لَهُ نَقْباً یَعْنِی یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ قالَ هذا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّی فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ وَ کانَ وَعْدُ رَبِّی حَقًّا.
امام علی (علیه السلام)- اصبغ‌بن‌نباته نقل میکند: از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) درباره‌ی ذوالقرنین پرسیدند. حضرت فرمود: «بنده صالحی بود و نام او عیاش بود. خداوند او را برگزید و پس از طوفان نوح (علیه السلام)، او را به امّتی از امم نخستین در ناحیه‌ی مغرب فرستاد. آنها به‌سمت راست سرش ضربه زدند و او را کشتند و خداوند پس از صد سال او را زنده کرد و سپس او را به امّتی از امم نخستین در ناحیه‌ی مشرق فرستاد. آنان او را تکذیب کردند و ضربه ای به‌سمت چپ سرش زدند که بر اثر آن ضربه مرد. سپس خداوند پس از صدسال او را زنده کرد و در جای خالی که بر اثر آن دو ضربه به وجود آمده بود، دو شاخ گذاشت و قدرت فرمانروایی و نشانه‌ی پیامبری اش را در شاخ‌هایش قرار داد. سپس خداوند او را به آسمان دنیا بالا برد و تمام زمین یعنی کوه ها و دشت ها و دره ها را به او نشان داد و او هرآنچه که میان مشرق و مغرب است را دید و خداوند علمی به او داد که به‌واسطه‌ی آن، حق را از باطل تشخیص می داد و در شاخ او قدرتی از آسمان قرار داد که تاریکی ها و رعد و برق در آن بود. سپس او را به زمین بازگرداند و به او وحی کرد که در غرب و شرق زمین سیر کن که همانا سرزمین ها را در اختیار تو قرار دادم و بندگانم را فرمانبردار تو کردم تا از تو و هیبت تو بترسند. آنگاه ذوالقرنین به‌سمت غرب رفت و هرگاه بر قریه‌ای عبور میکرد، نعره‌ای همچون شیر خشمگین می‌کشید و از دو شاخ روی سرش، تاریکی و رعد و برق و صاعقه درخشیدن می‌گرفت که همه‌ی مخالفانش را هلاک میکرد. شرق و غرب عالم مطیع او شدند و خداوند دراین‌باره می فرماید: ما به او در روی زمین، قدرت و حکومت دادیم و اسباب هرچیز را در اختیارش گذاشتیم. (کهف/۸۴) سپس به سیر خود ادامه داد. تا به غروبگاه آفتاب رسید [در آنجا] احساس کرد [و در نظرش مجسّم شد] که خورشید در چشمه‌ی تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود … (کهف/۸۶) أَمَّا مَنْ ظَلَمَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ، یعنی در دنیا با عذاب دنیا، سپس در بازگشت خود، به‌سوی پروردگارش بازمی‌گردد. (کهف/۸۷) و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد! (کهف/۸۷) و ما دستور آسانی به او خواهیم داد». سپس [بار دیگر] از اسبابی [که در اختیار داشت] بهره گرفت. (کهف/۹۰۸۹) یعنی ذوالقرنین نشانه ای از خورشید را دنبال نمود. سپس امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «چون ذوالقرنین با خورشید به چشمه‌ی تیره و گل آلود رسید، دید که خورشید در آن فرو می‌رود و در کنار خورشید هفتاد هزار فرشته دید که با زنجیرهای آهنین و چنگال‌ها خورشید را به درون آب می‌کشیدند و بعد هم هنگام طلوع آن را در سمت راست زمین با زنجیر می‌کشیدند؛ درست همان‌طور که کشتی بر روی آب روان میشود. وقتی ذوالقرنین همراه خورشید به محلّ طلوع خورشید رسید، تا به خاستگاه خورشید رسید [در آنجا] دید خورشید بر جمعیّتی طلوع میکند که در برابر [تابش] آفتاب، پوششی برای آنها قرار نداده بودیم [و هیچ‌گونه سایبانی نداشتند]. [آری] اینچنین بود [کار ذوالقرنین]! و ما به‌خوبی از امکاناتی که نزد او بود آگاه بودیم! (کهف/۹۱۹۰) امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ذوالقرنین نزد کسانی رفت که خورشید آنان را سوزانده بود و جسدها و رنگشان را تغییر داده و سیاه کرده بود و سپس او در منطقه‌ی تاریکی به‌دنبال یک نشانه و راهنما به راه افتاد. [و همچنان به راه خود ادامه داد] تا به میان دو کوه رسید و در کنار آن دو (کوه) قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود]! [آن گروه به او] گفتند: «ای ذوالقرنین یأجوج و مأجوج در این سرزمین فساد میکنند. (کهف/۹۴۹۳)، در پشت این دو کوه هستند و چون زمان برداشت محصول ما فرا رسد، آنان از پشت این دو سد بیرون آمده و تمام کشت و محصولات ما را میخورند و چیزی از آن را باقی نمی‌گذارند. آیا ممکن است ما هزینه‌ای برای تو قرار دهیم. (کهف/۹۴) و در هر سال آن خراج را به تو پرداخت کنیم. که میان ما و آنها سدّی ایجاد کنی؟! (کهف/۹۴) حضرت فرمود: «کوه آهن در نظر او کوچک جلوه کرد و آنها آهن را همچون شیر ذوب کردند و او آهن را میان آن دو کوه روی هم ریخت. ذوالقرنین اوّلین کسی بود که ساختمانی در روی زمین بنا کرد. سپس هیزم فراهم آورد و بر روی آن آتش افروخت و دمنده‌هایی بر روی آتش قرار داد و مردم بر آتش دمیدند. چون آهن ذوب شد، ذوالقرنین گفت: مس سرخ رنگ را برایم بیاورید. پس آنان کوهی از مس برایش فراهم کردند و آن را بر روی آهن پرتاب کردند و مس ذوب شد و با آهن مخلوط شد. ذوالقرنین گفت: [سرانجام چنان سدّ نیرومندی ساخت] که آنها [طایفه یأجوج و مأجوج] قادر نبودند از آن بالا روند و نمی‌توانستند نقبی در آن ایجاد کنند. (کهف/۹۷) یعنی یأجوج و مأجوج. [آنگاه] گفت: «این از رحمت پروردگار من است! امّا هنگامی‌که وعده‌ی پروردگارم فرا رسد، آن را در هم می‌کوبد و وعده پروردگارم حق است»! (کهف/۹۸)
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۶
الکاظم ( أَسْوَدَبْنِ‌رَزِینٍ الْقَاضِی قَالَ دَخَلْتُ عَلَی أَبِی‌الْحَسَنِ (الْأَوَّل وَ لَمْ یَکُنْ رَآنِی قَطُّ فَقَالَ مِنْ أَهْلِ السَّدِّ أَنْتَ فَقُلْتُ مِنْ أَهْلِ الْبَابِ فَقَالَ الثَّانِیَهًَْ مِنْ أَهْلِ السَّدِّ أَنْتَ قُلْتُ مِنْ أَهْلِ الْبَابِ قَالَ مِنْ أَهْلِ السَّدِّ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ ذَاکَ السَّدُّ الَّذِی عَمِلَهُ ذُوالْقَرْنَیْنِ.
امام کاظم (علیه السلام)- اسودبن‌رزین قاضی گوید: خدمت امام کاظم (علیه السلام) رسیدم. مرا تا آن وقت ندیده بود، فرمود: «تو از اهل سدّ هستی»؟ گفتم: «اهل بابم». باز فرمود: «اهل سدّی»؟ گفتم: «اهل باب». فرمود: «اهل سدّ هستی». گفتم: «بلی». فرمود: «آن همان سدّی است که اسکندر ذوالقرنین ساخته است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۸
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ: یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْراً قَالَ إِنَّ ذَا الْقَرْنَیْنِ بَعَثَهُ اللَّهُ إِلَی قَوْمِهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْمَنِ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ خَمْسَمِائَهًِْ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ إِلَیْهِمْ بَعْدَ ذَلِکَ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْسَرِ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ خَمْسَمِائَهًِْ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ إِلَیْهِمْ بَعْدَ ذَلِکَ فَمَلَّکَهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا مِنْ حَیْثُ تَطْلُعُ الشَّمْسُ إِلَی حَیْثُ تَغْرُبُ فَهُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ إِلَی قَوْلِهِ عَذاباً نُکْراً قَالَ فِی النَّارِ فَجَعَلَ ذُو الْقَرْنَیْنِ بَیْنَهُمْ بَاباً مِنْ نُحَاسٍ وَ حَدِیدٍ وَ زِفْتٍ وَ قَطِرَانٍ فَحَالَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْخُرُوجِ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (: لَیْسَ مِنْهُمْ رَجُلٌ یَمُوتُ حَتَّی یُولَدَ لَهُ مِنْ صُلْبِهِ أَلْفُ وَلَدٍ ذَکَرٍ ثُمَّ قَالَ هُمْ أَکْثَرُ خَلْقٍ خُلِقُوا بَعْدَ الْمَلَائِکَهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) تفسیر این آیه: وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْرا را پرسیدم. امام (علیه السلام) فرمود: «خداوند ذوالقرنین را به‌سوی قومش مبعوث کرد، آنها به گوشه‌ی راست پیشانی‌اش ضربه زدند. پس خداوند او را به مدّت پانصدسال میراند و پس از آن دوباره او را مبعوث کرد. آنها به گوشه‌ی چپ پیشانی‌اش ضربه زدند. پس خداوند او را به مدّت پانصد سال میراند و پس از آن دوباره او را مبعوث کرد و مغرب و مشرق زمین را تحت تصرّف او در آورد؛ از آنجا که خورشید طلوع می کند تا آنجا که غروب می کند. این است معنای این سخن خداوند که فرمود: تا به غروبگاه آفتاب رسید [در آنجا] احساس کرد [و در نظرش مجسّم شد] که خورشید در چشمه‌ی تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود و در آنجا قومی را یافت گفتیم: «ای ذو القرنین! آیا میخواهی [آنان] را مجازات کنی، و یا روش نیکویی در مورد آنها انتخاب نمایی»؟ گفت: «امّا کسی را که ستم کرده است، مجازات خواهیم کرد سپس به‌سوی پروردگارش بازمی‌گردد، و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد! (کهف/۸۷۸۶) امام (علیه السلام) فرمود: «در آتش». ذوالقرنین با مس و آهن و قیر و قطران در برابر آنها دری ساخت و جلوی خروج آنها را گرفت. سپس امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هرکس از آنان از دنیا میرفت، هزار پسر از نسل او زاده میشد». سپس فرمود: «آنها پس از فرشتگان، بیشترین جمعیّت مخلوقات را داشتند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۵۹۸
امیرالمؤمنین ( عَنْ سِمَاکِ بْنِ حَرْبِ بْنِ حَبِیبٍ قَالَ: أَتَی رَجُلٌ عَلِیّاً (فَقَالَ یَا أمِیرُالمُؤمِنین (أَخْبِرْنِی عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (سُخِّرَتْ لَهُ السَّحَابُ وَ قَرُبَتْ لَهُ الْأَسْبَابُ وَ بُسِطَ لَهُ فِی النُّورِ فَقال (کَانَ یُبْصِرُ بِاللَّیْلِ کَمَا یُبْصِرُ بِالنَّهَار.ِ
امام علی (علیه السلام)- مردی به نزد امام علی (علیه السلام) آمد و به ایشان فرمود: «ای امیرمؤمنان (علیه السلام)! از ذوالقرنین با من بگو». حضرت به او فرمود: «ابرها مسخر او گردید و اسباب برایش فراهم شد و نور و روشنایی برایش گسترانیده شد». مرد از او پرسید: «معنای بسط نور چیست»؟ امام (علیه السلام) پاسخ داد: «شب برای او همچون روز روشن بود».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۰
علی‌بن‌ابراهیم ( فَلَمَّا أَخْبَرَ رَسُولُ اللَّهِ (بِخَبَرِ مُوسَی وَ فَتَاهُ وَ الخِضْر قَالُوا فَأَخْبِرْنَا عَنْ طَائِفٍ طَافَ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ مَنْ هُوَ وَ مَا قِصَّتُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْراً إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- هنگامی‌که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) اخبار موسی و یوشع‌بن‌نون و خضر (را می گفت، از او پرسیدند: «آن کس که مشرق و مغرب را گشت چه کسی بود و داستانش چیست»؟ و دراین‌هنگام بود که خداوند این آیه را نازل کرد: وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ قُلْ سَأَتْلُوا عَلَیْکُمْ مِنْهُ ذِکْراً إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۰
الصّادق ( وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ فِی بَیَانِ عَمَلِ السَّدِّ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (قَالَ فَحَالَ بَیْنَ یَأْجُوجَ وَمَأْجُوجَ وَ بَیْنَ الْخُرُوجِ.
امام صادق (علیه السلام)- وَ یَسْئَلُونَکَ عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ، درباره‌ی بیان‌ساختن سدّ از امام صادق (علیه السلام) [روایت است] که فرمود: «[ذوالقرنین با ساختن سدّ] بین یأجوج و مأجوج و بین خروج [آنها] حائل شد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۰
دسته 4 :
امیرالمؤمنین ( فَسَارَ ذُوالْقَرْنَیْنِ إِلَی نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ فَکَانَ إِذَا مَرَّ بِقَرْیَهًٍْ زَأَرَ فِیهَا کَمَا یَزْأَرُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ فَیُبْعَثُ مِنْ قَرْنَیْهِ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ وَ صَوَاعِقُ تُهْلِکُ مَنْ نَاوَاهُ وَ خَالَفَهُ فَلَمْ یَبْلُغْ مَغْرِبَ الشَّمْسِ حَتَّی دَانَ لَهُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ قَالَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً.
امام علی (علیه السلام)- آنگاه ذوالقرنین رحمت الله علیه به‌سمت غرب رفت و هرگاه بر قریه‌ای عبور میکرد، نعره‌ای همچون شیر خشمگین می‌کشید و از دو شاخ روی سرش، تاریکی و رعد و برق و صاعقه درخشیدن می‌گرفت که همه‌ی مخالفانش (و دشمنان خدا ) را هلاک میکرد. و پس از مدتی بسیار کوتاه شرق و غرب عالم مطیع او شدند و خداوند دراین‌باره می فرماید: إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۰
الصّادق ( فَسَارَ ذُو الْقَرْنَیْنِ إِلَی نَاحِیَهًِْ الْمَغْرِبِ فَکَانَ إِذَا مَرَّ بِقَرْیَهًٍْ زَأَرَ فِیهَا کَمَا یَزْأَرُ الْأَسَدُ الْمُغْضَبُ، فَیَنْبَعِثُ فِی الْقَرْیَهًِْ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْقٌ وَ صَوَاعِقُ تُهْلِکُ مَنْ نَاوَاهُ وَ خَالَفَهُ، فَلَمْ یَبْلُغْ مَغْرِبَ الشَّمْسِ حَتَّی دَانَ لَهُ أَهْلُ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ، فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً أَیْ دَلِیلا.
امام صادق (علیه السلام)- ذوالقرنین به مغرب رفت در راه خود به روستایی رسید و مانند شیر غضبناک غرّش کرد و از غرّش او تاریکی و رعد و برق و صاعقه‌هایی پدید آمد که مخالفان و دشمنانش را نابود می کرد و همین‌که به مغرب خورشید رسید، تمامی مردم زمین تحت سلطه‌ی او در آمدند که در این آیه به این موضوع اشاره شده است: إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ آتَیْناهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَباً یعنی نشانه ای.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۲
دسته 5
آیه ۸۶ – سوره کهف
آیه حَتَّى إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ في عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فيهِمْ حُسْناً [86]
تا هنگامى‌كه به غروبگاه آفتاب رسيد؛ [در آنجا] چنان به نظرش آمد كه خورشيد در چشمه‌ی تيره و گل‌آلودى غروب مى‌كند؛ و در آنجا قومى را يافت؛ گفتيم: «اى ذوالقرنين! يا [آنان را] مجازات مى‌كنى، و يا روش نيكويى در مورد آنها انتخاب مى‌نمايى».
الصّادق ( فَمَلَّکَهُ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا مِنْ حَیْثُ تَطْلُعُ الشَّمْسُ إِلَی حَیْثُ تَغْرُبُ فَهُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَة.
امام صادق (علیه السلام)- مغرب و مشرق زمین را تحت تصرّف او در آورد؛ از آنجا که خورشید طلوع می کند تا آنجا که غروب می کند. این است معنای این سخن خداوند که فرمود: حَتَّی إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۲
امیرالمؤمنین ( سُئِلَ أمِیرُِالمُؤمِنین (عَنْ ذِی‌الْقَرْنَیْنِ أَ نَبِیّاً (کَانَ أَمْ مَلِکاً (فَقَالَ لَا نبیا وَ لَا مَلِکاً بَلْ عَبْداً أَحَبَّ اللَّهَ فَأَحَبَّهُ وَ نَصَحَ لِلَّهِ فَنَصَحَ لَهُ فَبَعَثَهُ إِلَی قَوْمِهِ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْمَنِ فَغَابَ عَنْهُمْ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَغِیبَ ثُمَّ بَعَثَهُ الثَّانِیَهًَْ فَضَرَبُوهُ عَلَی قَرْنِهِ الْأَیْسَرِ فَغَابَ عَنْهُمْ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَغِیبَ ثُمَّ بَعَثَهُ اللَّهُ الثَّالِثَهًَْ فَمَکَّنَ اللَّهُ لَهُ فِی الْأَرْضِ وَ فِیکُمْ مِثْلُهُ یَعْنِی نَفْسَهُ {فَ} بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ فَوَجَدَها تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا یا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْنا.
برخی از امام علی (علیه السلام) پرسیدند: «ذوالقرنین پیامبر بود یا پادشاه»؟ حضرت پاسخ داد: « ابتدای امر ، او نه پیامبر بود و نه پادشاه، بلکه بنده ای بود که دوستدار خداوند شد و خداوند نیز او را دوست داشت و برای او خیرخواه بود و خداوند نیز برای او خیرخواه بود. به همین جهت خداوند، او را به سوی قومش فرستاد. آنان بر طرف راست سر او زدند و او تا زمانی که خداوند خواست، از دیدگانشان پنهان گشت.
پس خداوند، او را دوباره فرستاد. آنان این بار بر سمت چپ سر او زدند و او تا زمانی که خداوند خواست، از دیدگانشان پنهان شد سپس خداوند، او را برای بار سوم فرستاد و در زمین مکنت بخشید. در میان شما نیز کسی مانند او هست. مقصود حضرت، خودش بود او به غروب گاه خورشید رسید و آن را طوری یافت که انگار خورشید در چشمه تیره و گل‌آلودی فرو می‌رود؛ و در آن جا قومی را یافت؛ گفتیم: «ای ذو القرنین! آیا میخواهی [آنان] را مجازات کنی، و یا روش نیکویی در مورد آنها انتخاب نمایی»؟
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۲
العسکری ( وَ سُئِلَ عَلِیٌّ (عَنْ ذِی الْقَرْنَیْنِ: کَیْفَ اسْتَطَاعَ أَنْ یَبْلُغَ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ؟ فَقَالَ: سَخَّرَ اللَّهُ السَّحَابَ وَ یَسَّرَ لَهُ الْأَسْبَابَ وَ بَسَطَ لَهُ النُّورَ وَ کَانَ اللَّیْلُ وَ النَّهَارُ عَلَی سَوَاءٍ، وَ أَنَّهُ رَأَی فِی الْمَنَامِ کَأَنَّهُ دَنَا مِنَ الشَّمْسِ حَتَّی أَخَذَ بِقَرْنِهَا فِی شَرْقِهَا وَ غَرْبِهَا فَلَمَّا قَصَّ رُؤْیَاهُ عَلَی قَوْمِهِ عَرَفَهُمْ وَ سَمَّوْهُ ذَا الْقَرْنَیْنِ فَدَعَاهُمْ إِلَی اللَّهِ فَأَسْلَمُوا ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ یَبْنُوا لَهُ مَسْجِداً فَأَجَابُوهُ إِلَیْهِ فَأَمَرَ أَنْ یَجْعَلُوا طُولَهُ أَرْبَعَمِائَهًِْ ذِرَاعٍ وَ عَرْضَهُ مِائَتَیْ ذِرَاعٍ وَ عُلُوَّهُ إِلَی السَّمَاءِ مِائَهًَْ ذِرَاعٍ فَقَالُوا: کَیْفَ لَکَ بِخَشَبَاتٍ تَبْلُغُ مَا بَیْنَ الْحَائِطَیْنِ؟ قَالَ: إِذَا فَرَغْتُمْ مِنْ بُنْیَانِ الْحَائِطَیْنِ فَاکْبِسُوهُ بِالتُّرَابِ حَتَّی یَسْتَوِیَ مَعَ حِیطَانِ الْمَسْجِدِ فَإِذَا فَرَغْتُمْ مِنْ ذَلِکَ أَخَذْتُمْ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ عَلَی قَدْرِهِ ثُمَّ قَطَعْتُمُوهُ مِثْلَ قُلَامَهًِْ الظُّفُرِ ثُمَّ خَلَطْتُمُوهُ مَعَ ذَلِکَ الْکَبْسِ وَ عَمِلْتُمْ لَهُ خَشَباً مِنْ نُحَاسٍ وَ صَفَائِحَ مِنْ نُحَاسٍ تَذُوبُونَ ذَلِکَ وَ أَنْتُمْ مُتَمَکِّنُونَ مِنَ الْعَمَلِ کَیْفَ شِئْتُمْ وَ أَنْتُمْ عَلَی أَرْضٍ مُسْتَوِیَهًٍْ فَإِذَا فَرَغْتُمْ مِنْ ذَلِکَ دَعَوْتُمُ الْمَسَاکِینَ لِنَقْلِ ذَلِکَ التُّرَابِ فَیُسَارِعُونَ فِیهِ مِنْ أَجْلِ مَا فِیهِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ فَبَنَوُا الْمَسْجِدَ وَ أَخْرَجَ الْمَسَاکِینُ ذَلِکَ التُّرَابَ وَ قَدِ اسْتَقَلَّ السَّقْفُ وَ اسْتَغْنَی الْمَسَاکِینُ فَجَنَّدَهُمْ أَرْبَعَهًَْ أَجْنَادٍ فِی کُلِّ جُنْدٍ عَشْرَهًُْ آلَافٍ وَ نَشَرَهُمْ فِی الْبِلادِ.
امام عسکری (علیه السلام)- از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) درباره‌ی «ذوالقرنین» سؤال شد: «چگونه می‌توانست به مشرق و مغرب برسد»؟ فرمود: «ابر در تسخیر او بود و اسباب و وسایل برای او فراهم و نور برای او گسترانیده شده و شب و روز برایش مساوی بود. او در خواب دید که گویا آنقدر به خورشید نزدیک شده که دو طرف شرق و غرب آن را به دست گرفته است، وقتی که این رؤیای خود را برای قومش تعریف کرد در میان آنان عزیز گردید و او را «ذوالقرنین» نامیدند. او هم آنان را به‌سوی خدا دعوت کرد و آنان هم قبول کرده و تسلیم حق گردیدند، آنگاه امرشان کرد که برایش مسجدی بنا کنند و آنان نیز اجابت کردند، سپس دستور داد که طول آن را چهار صد ذراع و عرض آن را دویست ذراع و قطر دیوارش را بیست و دو ذراع و ارتفاعش را صد ذراع قرار دهند». مردم گفتند: «برای چوبی که بین دو دیوار برسد [جهت ساختن سقف] چه می‌اندیشی»؟ گفت: «هرگاه از ساختن دیوارها فارغ شدید آنجا را پر از خاک کنید تا به‌اندازه‌ی دیوار مسجد برسد، مقداری از طلا و نقره مانند تراشه‌ی قلم تکه کنید و با خاک‌ها مخلوط نمایید و برای آن چوبه‌هایی از مس و ورق‌هایی از مس بسازید سپس آنها را ذوب کرده و این کار برای شما بر روی زمین مسطح راحت‌تر و میسّر است. و وقتی از آن فارغ شدید، مردم بینوا و درمانده را برای بیرون‌آوردن خاک‌ها بخوانید و از آنجا که در میان خاک‌ها طلا و نقره است، برای این کار پیشی و سرعت می‌گیرند. وقتی که مسجد را ساختند و بینوایان خاک‌ها را بیرون بردند، این درحالی بود که سقف به خاطر مصالح استفاده شده در آن، آماده شده بود و فقرا و بینوایان هم بی‌نیاز شدند، آنگاه ذو القرنین آنان را به چهار لشکر در هر لشکر ده هزار نفر تقسیم کرد و آنان را در سرزمین‌های مختلف پراکنده ساخت».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۲
دسته 5 :
حَتَّى إِذا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَغْرُبُ في عَيْنٍ حَمِئَةٍ وَ وَجَدَ عِنْدَها قَوْماً قُلْنا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَنْ تُعَذِّبَ وَ إِمَّا أَنْ تَتَّخِذَ فيهِمْ حُسْناً [86]
تا هنگامى‌كه به غروبگاه آفتاب رسيد؛ [در آنجا] چنان به نظرش آمد كه خورشيد در چشمه‌ی تيره و گل‌آلودى غروب مى‌كند؛ و در آنجا قومى را يافت؛ گفتيم: «اى ذوالقرنين! يا [آنان را] مجازات مى‌كنى، و يا روش نيكويى در مورد آنها انتخاب مى‌نمايى»
قالَ أَمَّا مَنْ ظَلَمَ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ ثُمَّ يُرَدُّ إِلى رَبِّهِ فَيُعَذِّبُهُ عَذاباً نُكْراً [87]
گفت: «امّا كسى را كه ستم كرده است، مجازات خواهيم كرد؛ سپس به‌سوى پروردگارش باز گردانده مى‌شود، و خدا او را مجازات شديدى خواهد كرد!
امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهًَْ عَنْ أمیرالمومنین (قَال … أَمَّا مَنْ ظَلَمَ وَ لَمْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَسَوْفَ نُعَذِّبُهُ فِی الدُّنْیَا بِعَذَابِ الدُّنْیَا ثُمَّ یُرَدُّ إِلی رَبِّهِ فِی مَرْجِعِهِ فَیُعَذِّبُهُ عَذاباً نُکْرا.
امام علی (علیه السلام)- امّا کسی را که ستم کرده است و به پروردگارش ایمان نیاورد، در دنیا با عذاب دنیا مجازات خواهیم کرد. سپس در بازگشت خود به‌سوی پروردگارش باز گردانده میشود و خدا او را مجازات شدیدی خواهد کرد!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۴
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (قَال: عَذاباً نُکْراً قَالَ فِی النَّارِ فَجَعَلَ ذُوالْقَرْنَیْنِ بَیْنَهُمْ بَاباً مِنْ نُحَاسٍ وَ حَدِیدٍ وَ زِفْتٍ وَ قَطِرَانٍ فَحَالَ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْخُرُوج.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر نقل میکند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: مجازات شدیدی در آتش بود. ذو القرنین با مس و آهن و قیر و قطران در برابر آنها دری ساخت و جلوی خروج آنها را گرفت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۴
دسته 6:
آیه ۸۹ – سوره کهف
آیه ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً [89]
سپس [بار ديگر] از اسبابى [كه در اختيار داشت] بهره گرفت.
امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (قَالَ: قَوْلِهِ وَ سَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنا یُسْراً ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً ذُو الْقَرْنَیْنِ مِنَ الشَّمْسِ سَبَباً ثُمَّ قَالَ أمیرالمؤمنین (إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ لَمَّا انْتَهَی مَعَ الشَّمْسِ إِلَی الْعَیْنِ الْحَامِیَهًِْ وَجَدَ الشَّمْسَ تَغْرُبُ فِیهَا وَ مَعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ یَجُرُّونَهَا بِسَلَاسِلِ الْحَدِیدِ وَ الْکَلَالِیبِ یَجُرُّونَهَا مِنْ قَعْرِ الْبَحْرِ فِی قُطْرِ الْأَرْضِ الْأَیْمَنِ کَمَا یَجْرِی السَّفِینَهًُْ عَلَی ظَهْرِ الْمَاءِ فَلَمَّا انْتَهَی مَعَهَا إِلَی مَطْلَعِ الشَّمْسِ سَبَباً وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ إِلَی بِما لَدَیْهِ خُبْراً فَقَالَ أمِیرِالمُؤمِنین (إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ وَرَدَ عَلَی قَوْمٍ قَدْ أَحْرَقَتْهُمُ الشَّمْسُ وَ غَیَّرَتْ أَجْسَادَهُمْ وَ أَلْوَانَهُمْ حَتَّی صَیَّرَتْهُمْ کَالظُّلْمَهًِْ ثُمَّ أَتْبَعَ ذُوالْقَرْنَیْنِ سَبَباً فِی نَاحِیَهًِْ الظُّلْمَهًِْ حَتَّی إِذا بَلَغَ بَیْنَ السَّدَّیْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلا.
امام علی (علیه السلام)- اصبغ نقل میکند: امام علی (علیه السلام) فرمود: وَ سَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا یُسرًْا* ثمَُّ أَتْبَعَ سَبَبًا یعنی ذوالقرنین نشانه ای از خورشید را دنبال نمود. سپس فرمود: «چون ذوالقرنین با خورشید به چشمه‌ی تیره و گل آلود رسید، دید که خورشید در آن فرو می‌رود و در کنار خورشید هفتادهزار فرشته دید که با زنجیرهای آهنین و چنگال‌ها خورشید را به درون آب می‌کشیدند و بعد هم هنگام طلوع آن را در سمت راست زمین با زنجیر می‌کشیدند؛ درست همان‌طور که کشتی بر روی آب روان میشود. وقتی ذوالقرنین همراه خورشید به محلّ طلوع خورشید رسید، تا زمانی‌که به خاستگاه خورشید رسید؛ [در آنجا] دید خورشید بر جمعیّتی طلوع میکند که در برابر [تابش] آفتاب، پوششی برای آنها قرار نداده بودیم. [و سایبانی نداشتند]. (کهف/۹۰) ذوالقرنین نزد کسانی رفت که خورشید آنان را سوزانده بود و جسدها و رنگشان را تغییر داده و سیاه کرده بود و سپس او در منطقه‌ی تاریکی به‌دنبال یک نشانه و راهنما به راه افتاد. [و همچنان به راه خود ادامه داد] تا به میان دو کوه رسید و در کنار آن دو (کوه) قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود]! (کهف/۹۳)».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۶
دسته 7 :
امیرالمؤمنین ( عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ عَنْ أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ (قَالَ: فَلَمَّا انْتَهَی مَعَهَا إِلَی مَطْلَعِ الشَّمْسِ سَبَباً وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ إِلَی بِما لَدَیْهِ خُبْراً فَقَالَ أمیرالمومنین (إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ وَرَدَ عَلَی قَوْمٍ قَدْ أَحْرَقَتْهُمُ الشَّمْسُ وَ غَیَّرَتْ أَجْسَادَهُمْ وَ أَلْوَانَهُمْ حَتَّی صَیَّرَتْهُمْ کَالظُّلْمَهًْ.
امام علی (علیه السلام)- وقتی ذوالقرنین همراه خورشید به محلّ طلوع خورشید رسید، [در آنجا] دید خورشید بر جمعیّتی طلوع میکند که در برابر [تابش] آفتاب، پوششی برای آنها قرار نداده بودیم. [و سایبانی نداشتند]. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ذوالقرنین نزد کسانی رفت که خورشید آنان را سوزانده بود و جسدها و رنگشان را تغییر داده و سیاه کرده بود و سپس او در منطقه‌ی تاریکی به‌دنبال یک نشانه و راهنما به راه افتاد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۶
الصّادق ( عَنْ إِبْرَاهِیمَ‌بْنِ‌أَبِی‌سَمَّاکٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (فِی قَوْلِ اللَّهِ فَلَمَّا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً قَالَ لَمْ یَعْلَمُوا صَنْعَهًَْ الْبِنَاءِ.
امام صادق (علیه السلام)- ابراهیم‌بن‌سمّاک از شخصی نقل میکند: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند متعال: فَلَمَّا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَها تَطْلُعُ عَلی قَوْمٍ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً، فرمود: «یعنی آن موجودات انسان نما روش و صنعت ساختمان سازی را بلد نبودند
این حدیث به معنای آن است که ( آن موجودات انسان نما نیازی به ساختمان نداشتند و مانند حیوانات زندگی میکردند ، هرچند که تاحدودی موجوداتی هوشمند بودند ) و تاحدودی شبیه به فرندان ادم علیه السلاکم».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۶
الباقر ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (فِی قَوْلِ اللَّهِ لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً کَذَلِکَ قَالَ لَمْ یَعْلَمُوا صَنْعَهًَْ الْبُیُوتِ.
امام باقر (علیه السلام)- از ابوبصیر روایت است که امام باقر (علیه السلام) در معنای این آیه: لَمْ نَجْعَلْ لَهُمْ مِنْ دُونِها سِتْراً کَذلِکَ؛ فرمود: «آنها ساختن خانه را نمی دانستند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۸
المهدی ( عَنْ أَبِی الْحُسَیْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرٍ الْأَسَدِیِّ قَالَ: کَانَ فِیمَا یُورَدُ عَلَیَّ مِنَ الشَّیْخِ أَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ الْعَمْرِیِّ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ فِی جَوَابِ مَسَائِلِی إِلَی صَاحِبِ الزَّمَانِ: وَ أَمَّا مَا سَأَلْتَ عَنْهُ مِنَ الصَّلَاهًِْ عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ عِنْدَ غُرُوبِهَا وَ لَئِنْ کَانَ کَمَا یَقُولُونَ: إِنَّ الشَّمْسَ تَطْلُعُ بَیْنَ قَرْنَیِ الشَّیْطَانِ وَ تَغِیبُ بَیْنَ قَرْنَیِ الشَّیْطَانِ. فَلَا شَیْءَ أَفْضَلُ مِنَ الصَّلَاهًِْ وَ أَرْغَمُ أَنْفِ الشَّیْطَانِ.
امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)- ابوالحسین محمّدبن‌جعفر اسدی گوید: در ضمن جواب مسائلی که من از حضرت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) پرسیده بودم و محمّدبن‌عثمان برای من فرستاد، مرقوم بود که: «و امّا اینکه از نماز هنگام طلوع و غروب خورشید پرسیده‌ای؛ اگر امر چنین باشد که گفته‌اند خورشید از بین دو شاخ شیطان طلوع میکند و از بین دو شاخ شیطان غروب میکند، چیزی مثل نماز بینی شیطان را به خاک نمی‌مالد؛ پس در این دو وقت نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۸
دسته 8 :
الصّادق ( إِنَّ ذَاالْقَرْنَیْنِ لَمَّا انْتَهَی إِلَی السَّدِّ جَاوَزَهُ فَدَخَلَ فِی الظُّلُمَاتِ فَإِذَا هُوَ بِمَلَکٍ قَائِمٍ عَلَی جَبَلٍ طُولُهُ خَمْسُمِائَهًِْ ذِرَاعٍ فَقَالَ لَهُ الْمَلَکُ یَا ذَاالْقَرْنَیْنِ أَ مَا کَانَ خَلْفَکَ مَسْلَکٌ فَقَالَ لَهُ ذُوالْقَرْنَیْنِ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا مَلَکٌ مِنْ مَلَائِکَهًِْ الرَّحْمَنِ مُوَکَّلٌ بِهَذَا الْجَبَلِ فَلَیْسَ مِنْ جَبَلٍ خَلَقَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَّا وَ لَهُ عِرْقٌ إِلَی هَذَا الْجَبَلِ فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُزَلْزِلَ مَدِینَهًًْ أَوْحَی إِلَیَّ فَزَلْزَلْتُهَا.
امام صادق (علیه السلام)- چون ذو القرنین از سد گذشت ، به سرزمین ظلمات (که فاقد نور خورشید و ماه و فاقد ستارگان بود) داخل شد و به فرشتهای رسید که بر کوهی به طول پانصد ذراع ایستاده بود و به ذو القرنین گفت: «مگر پشت سرت راه نبود»؟ ذوالقرنین به او گفت: «تو کیستی»؟ گفت: «یکی از فرشتگان رحمانم و موکّل بر این کوهم که از هر کوهی رگی به این کوه متّصل است و هنگامی‌که خدا بخواهد شهری را بلرزاند به من وحی میکند تا آن را بلرزانم (و این عذاب الهی برای قوم گناهکار هست )».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۸
دسته 9 :
آیه ۹۳ – سوره کهف
آیه حَتَّى إِذا بَلَغَ بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلاً [93]
[و همچنان به راه خود ادامه داد] تا هنگامى‌كه به ميان دو كوه رسيد؛ و در كنار آن دو [كوه] قومى را يافت كه هيچ سخنى را نمى‌فهميدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود].
امیرالمؤمنین ( حَتَّی إِذا بَلَغَ بَیْنَ السَّدَّیْنِ وَجَدَ مِنْ دُونِهِما قَوْماً لا یَکادُونَ یَفْقَهُونَ قَوْلًا. قالُوا یا ذَاالْقَرْنَیْنِ إِنَّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ خَلْفَ هَذَیْنِ الْجَبَلَیْنِ وَ هُمْ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ إِذَا کَانَ إِبَّانُ زُرُوعِنَا وَ ثِمَارِنَا خَرَجُوا عَلَیْنَا مِنْ هَذَیْنِ السَّدَّیْنِ فَرَعَوْا فِی ثِمَارِنَا وَ زُرُوعِنَا حَتَّی لَا یُبْقُوْنَ مِنْهَا شَیْئاً فَهَلْ نَجْعَلُ لَکَ خَرْجاً نُؤَدِّیهِ إِلَیْکَ فِی کُلِّ عَامٍ عَلی أَنْ تَجْعَلَ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ سَدًّا.
امام علی (علیه السلام)- [و همچنان به راه خود ادامه داد] تا هنگامی‌که به میان دو کوه رسید؛ و در کنار آن دو [کوه] قومی را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند [و زبانشان مخصوص خودشان بود]. ای ذوالقرنین! [قوم] یأجوج و مأجوج در پشت این دو کوه هستند و چون زمان برداشت محصول ما فرارسد، آنان از پشت این دو سد بیرون آمده و تمام کشت و محصولات ما را میخورند و چیزی از آن را باقی نمی گذارند. آیا ممکن است ما هزینه‌ای برای تو قرار دهیم و در هر سال آن خراج را به تو پرداخت کنیم که میان ما و آنها سدّی ایجاد کنی»؟!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۰۸
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِیعَبْدِاللَّهِ (قَالَ: لَیْسَ مِنْهُمْ رَجُلٌ یَمُوتُ حَتَّی یُولَدَ لَهُ مِنْ صُلْبِهِ أَلْفُ ذَکَرٍ ثُمَّ قَالَ هُمْ أَکْثَرُ خَلْقٍ خُلِقُوا بَعْدَ الْمَلَائِکَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر نقل میکند: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «هرکس از آنان (یاجوح وماجوج ها) در وضعیتی از دنیا می رفت که هزار پسر از نسل او زاده میشد». سپس فرمود: «آنها پس از فرشتگان، بیشترین جمعیّت مخلوقات را داشتند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۰
الصّادق ( الدُّنْیَا سَبْعَهًُْ أَقَالِیمَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ الرُّومُ وَ الصِّینُ وَ الزَّنْجُ وَ قَوْمُ مُوسَی وَ أَقَالِیمُ بَابِلَ.
امام صادق (علیه السلام)- دنیا هفت اقلیم است؛ یأجوج و مأجوج، روم، چین، زنج، قوم موسی (علیه السلام) و اقالیم بابل.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۰
ابن عبّاس ( سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (عَنِ الْخَلْقِ فَقَالَ خَلَقَ اللَّهُ أَلْفاً وَ مِائَتَیْنِ فِی الْبَرِّ وَ أَلْفاً وَ مِائَتَیْنِ فِی الْبَحْرِ وَ أَجْنَاسُ بَنِی آدَمَ سَبْعُونَ جِنْساً وَ النَّاسُ وُلْدُ آدَمَ مَا خَلَا یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- از امیر المؤمنین (علیه السلام) درباره‌ی آفرینش پرسیده شد، فرمود: «خدا هزار و دویست در خشکی آفریده و هزارودویست در دریا و هفتاد جنس از بنی‌آدم، و همه‌ی مردم به جز یأجوج و مأجوج فرزندان آدم (علیه السلام) هستند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۰
الرّسول ( عَنْ حُذَیْفَهًَْ بْنِ الْیَمَانِ عَنِ النَّبِیِّ (عَنْ أَهْلِ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ قَالَ إِنَّ الْقَوْمَ لَیَنْقُرُونَ بِمَعَاوِلِهِمْ دَائِبِینَ فَإِذَا کَانَ اللَّیْلُ قَالُوا غَداً نَفْرُغُ فَیُصْبِحُونَ وَ هُوَ أَقْوَی مِنَ الْأَمْسِ حَتَّی یُسْلِمَ مِنْهُمْ رَجُلٌ حِینَ یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یَبْلُغَ أَمْرَهُ فَیَقُولُ الْمُؤْمِنُ غَداً نَفْتَحُهُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَیُصْبِحُونَ ثُمَّ یَغْدُونَ عَلَیْهِ فَیَفْتَحُهُ اللَّهُ فَوَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَیَمُرَّنَ الرَّجُلُ مِنْهُمْ عَلَی شَاطِئِ الْوَادِی الَّذِی بِکُوفَانَ وَ قَدْ شَرِبُوهُ حَتَّی نَزَحُوهُ فَیَقُولُ وَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَیْتُ هَذَا الْوَادِیَ مَرَّهًًْ وَ إِنَّ الْمَاءَ لَیَجْرِی فِی أَرْضِهِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَتَی هَذَا قَالَ حِینَ لَا یَبْقَی مِنَ الدُّنْیَا إِلَّا مِثْلُ صُبَابَهًِْ الْإِنَاء.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حذیفه‌بن‌یمان نقل میکند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی قوم یأجوج و مأجوج فرمود: «آنان قومی بودند که همواره با کلنگ هایشان سد را می‌کوبیدند و چون شب می شد، می‌گفتند: «فردا این کار را تمام خواهیم کرد». فردای آن روز که فرا میرسید، می‌دیدند که سد نسبت به دیروز محکم‌تر است. تا اینکه یکی از آنان ایمان آورد و آن هنگامی بود که خداوند اراده نمود که فرمان خود را تحقّق بخشد. دراین‌هنگام آن فرد مؤمن گفت: «به خواست خداوند، فردا سد را خواهیم گشود». چون فردای آن روز، صبح هنگام به‌سراغ سد رفتند، خداوند آن سد را گشود. سوگند به آن کس که جانم در کف اوست، این مرد بر کرانه‌ی دشت کوفه خواهد گذشت درحالی‌که آن قوم، آن قدر آب از آن کشیده‌اند تا آن را خشک کرده‌اند. آنگاه آن مرد مؤمن گوید: «به خدا سوگند که من این دشت را یک‌بار دیده ام». و اکنون آب در پهنه‌ی این دشت روان است». عرض شد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این چه زمانی روی خواهد داد»؟ فرمود: «زمانی‌که از دنیا جز چیزی اندک همچون ته مانده‌ی آب در ظرف باقی نمانده باشد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۰
العسکری ( عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ الْحَسَنِیِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیَّ (یَقُولُ عَاشَ نُوحٌ (أَلْفَیْنِ وَ خَمْسَمِائَهًِْ سَنَهًٍْ وَ کَانَ یَوْماً فِی السَّفِینَهًِْ نَائِماً فَهَبَّتْ رِیحٌ فَکَشَفَتْ عَوْرَتَهُ فَضَحِکَ حَامٌ وَ یَافِثُ فَزَجَرَهُمَا سَامٌ وَ نَهَاهُمَا عَنِ الضَّحِکِ وَ کَانَ کُلَّمَا غَطَّی سَامٌ شَیْئاً تَکْشِفُهُ الرِّیحُ کَشَفَهُ حَامٌ وَ یَافِثُ فَانْتَبَهَ نُوحٌ (فَرَآهُمْ وَ هُمْ یَضْحَکُونَ فَقَالَ مَا هَذَا فَأَخْبَرَهُ سَامٌ بِمَا کَانَ فَرَفَعَ نُوحٌ (یَدَهُ إِلَی السَّمَاءِ یَدْعُو وَ یَقُولُ اللَّهُمَّ غَیِّرْ مَاءَ صُلْبِ حَامٍ حَتَّی لَا یُولَدَ لَهُ إِلَّا السُّودَانُ اللَّهُمَّ غَیِّرْ مَاءَ صُلْبِ یَافِثَ فَغَیَّرَ اللَّهُ مَاءَ صُلْبَیْهِمَا فَجَمِیعُ السُّودَانِ حَیْثُ کَانُوا مِنْ حَامٍ وَ جَمِیعُ التُّرْکِ وَ الصَّقَالِبَهًِْ وَ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ الصِّینِ مِنْ یَافِثَ حَیْثُ کَانُوا وَ جَمِیعُ الْبِیضِ سِوَاهُمْ مِنْ سَامٍ وَ قَالَ نُوحٌ لِحَامٍ وَ یَافِثَ جُعِلَ ذُرِّیَّتُکُمَا خَوَلًا لِذُرِّیَهًِْ سَامٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ لِأَنَّهُ بَرَّ بِی وَ عَقَقْتُمَانِی فَلَا زَالَتْ سِمَهًُْ عُقُوقِکُمَا لِی فِی ذُرِّیَّتِکُمَا ظَاهِرَهًًْ وَ سِمَهًُْ الْبِرِّ بِی فِی ذُرِّیَّهًِْ سَامٍ ظَاهِرَهًًْ مَا بَقِیَتِ الدُّنْیَا.
امام عسکری (علیه السلام)- عبدالعظیم حسنی گوید: شنیدم امام هادی (علیه السلام) فرمود: «نوح (علیه السلام) درهزاروپانصد سال زیست و روزی در کشتی خواب بود و باد وزید و عورتش آشکار شد و حام و یافث خندیدند و سام به آنها تشر زد و از خنده باز داشت، و هرچه را که باد فاش کرده بود، سام می‌پوشاند [اما] حام و یافث آن را پدیدار میکردند. نوح (علیه السلام) بیدار شد و دید می‌خندند، فرمود: «چه شده است»؟ سام آنچه شده بود به ایشان گزارش داد، نوح (علیه السلام) دست به آسمان برداشت و دعا کرد و میگفت: «بار خدایا آب پشت سام را دگرگون ساز تا جز سیاهان فرزند نیاورد، بار خدایا آب پشت یافث را دگرگون ساز». و خدا آب پشت آنها را دگرگون ساخت، و همه‌ی سیاهان هرجا باشند از حامند، و همه ترک و صقالبه و یأجوج و مأجوج و چین هرجا باشند از یافث، و سفیدپوستان همه از سام. نوح (علیه السلام) به حام و یافث فرمود: «نژاد شماها تا قیامت بردگان فرزندان سامند زیرا او به من نیکی کرد و شما ناسپاسی من کردید، و پیوسته نشانه‌ی ناسپاسی شما در نژادتان روشن است، و نشانه‌ی خوشرفتاری در نژاد سام تا دنیا به‌جا است روشن است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۰
امیرالمؤمنین ( عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ قَالَ: کُنْتُ أَنَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ (وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَنَفِیَّهًِْ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی بَکْرٍ وَ عَمَّارُ بْنُ یَاسِرٍ وَ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ الْکِنْدِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ فَقَالَ لَهُ ابْنُهُ الْحَسَنُ (یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ (سَأَلَ رَبَّهُ مُلْکاً لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ فَأَعْطَاهُ ذَلِکَ فَهَلْ مَلَکْتَ مِمَّا مَلَکَ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ شَیْئاً فَقَالَ (وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهًَْ وَ بَرَأَ النَّسَمَهًَْ إِنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ سَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ الْمُلْکَ فَأَعْطَاهُ وَ إِنَّ أَبَاکَ مَلَکَ مَا لَمْ یَمْلِکْهُ بَعْدَ جَدِّکَ رَسُولِ اللَّهِ (أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لَا یَمْلِکُهُ أَحَدٌ بَعْدَهُ فَقَالَ الْحَسَنُ نُرِیدُ تُرِینَا مِمَّا فَضَّلَکَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مِنَ الْکَرَامَهًِْ فَقَالَ (أَفْعَلُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَقَامَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (وَ تَوَضَّأَ وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ دَعَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِدَعَوَاتٍ لَمْ نَفْهَمْهَا ثُمَّ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی جِهَهًِْ الْمَغْرِبِ فَمَا کَانَ بِأَسْرَعَ مِنْ أَنْ جَاءَتْ سَحَابَهًٌْ فَوَقَفَتْ عَلَی الدَّارِ وَ إِلَی جَانِبِهَا سَحَابَهًٌْ أُخْرَی فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (أَیَّتُهَا السَّحَابَهًُْ اهْبِطِی بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَهَبَطَتْ وَ هِیَ تَقُولُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّکَ خَلِیفَتُهُ وَ وَصِیُّهُ مَنْ شَکَّ فِیکَ فَقَدْ هَلَکَ وَ مَنْ تَمَسَّکَ بِکَ سَلَکَ سَبِیلَ النَّجَاهًِْ قَالَ ثُمَّ انْبَسَطَتِ السَّحَابَهًُْ إِلَی الْأَرْضِ حَتَّی کَأَنَّهَا بِسَاطٌ مَوْضُوعٌ فَقَالَ أَمِیرالْمُؤْمِنِینَ (اجْلِسُوا عَلَی الْغَمَامَهًِْ فَجَلَسْنَا وَ أَخَذْنَا مَوَاضِعَنَا فَأَشَارَ إِلَی السَّحَابَهًِْ الْأُخْرَی فَهَبَطَتْ وَ هِیَ تَقُولُ کَمَقَالَهًِْ الْأُولَی وَ جَلَسَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (عَلَیْهَا مُفْرَدَهًًْ ثُمَّ تَکَلَّمَ بِکَلَامٍ وَ أَشَارَ إِلَیْهَا بِالْمَسِیرِ نَحْوَ الْمَغْرِبِ وَ إِذَا بِالرِّیحِ قَدْ دَخَلَتْ تَحْتَ السَّحَابَتَیْنِ فَرَفَعَتْهُمَا رَفْعاً رَفِیقاً فَتَأَمَّلْتُ نَحْوَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (وَ إِذَا بِهِ عَلَی کُرْسِیٍّ وَ النُّورُ یَسْطَعُ مِنْ وَجْهِهِ یَکَادُ یَخْطَفُ الْأَبْصَارَ فَقَالَ الْحَسَنُ (یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنَّ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ کَانَ مُطَاعاً بِخَاتَمِهِ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ بِمَا ذَا یُطَاعُ فَقَالَ (أَنَا عَیْنُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ أَنَا لِسَانُ اللَّهِ النَّاطِقُ فِی خَلْقِهِ أَنَا نُورُ اللَّهِ الَّذِی لَا یُطْفَأُ أَنَا بَابُ اللَّهِ الَّذِی یُؤْتَی مِنْهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَی عِبَادِهِ ثُمَّ قَالَ أَ تُحِبُّونَ أَنْ أُرِیَکُمْ خَاتَمَ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ قُلْنَا نَعَمْ فَأَدْخَلَ یَدَهُ إِلَی جَیْبِهِ فَأَخْرَجَ خَاتَماً مِنْ ذَهَبٍ فَصُّهُ مِنْ یَاقُوتَهًٍْ حَمْرَاءَ عَلَیْهِ مَکْتُوبٌ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ قَالَ سَلْمَانُ فَتَعَجَّبْنَا مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ مِنْ أَیِّ شَیْءٍ تَعْجَبُونَ وَ مَا الْعَجَبُ مِنْ مِثْلِی أَنَا أُرِیکُمُ الْیَوْمَ مَا لَمْ تَرَوْهُ أَبَداً فَقَالَ الْحَسَنُ (أُرِیدُ تُرِینِی یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ السَّدَّ الَّذِی بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُمْ فَسَارَتِ الرِّیحُ تَحْتَ السَّحَابَهًِْ فَسَمِعْنَا لَهَا دَوِیّاً کَدَوِیِّ الرَّعْدِ وَ عَلَتْ فِی الْهَوَاءِ وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (یَقْدُمُنَا حَتَّی انْتَهَیْنَا إِلَی جَبَلٍ شَامِخٍ فِی الْعُلُوِّ وَ إِذَا شَجَرَهًٌْ جَافَّهًٌْ قَدْ تَسَاقَطَتْ أَوْرَاقُهَا وَ جَفَّتْ أَغْصَانُهَا فَقَالَ الْحَسَنُ مَا بَالُ هَذِهِ الشَّجَرَهًِْ قَدْ یَبِسَتْ فَقَالَ (سَلْهَا فَإِنَّهَا تُجِیبُکَ فَقَالَ الْحَسَنُ أَیَّتُهَا الشَّجَرَهًُْ مَا بَالُکِ قَدْ حَدَثَ بِکِ مَا نَرَاهُ مِنَ الْجَفَافِ فَلَمْ تُجِبْهُ فَقَال أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (بِحَقِّی عَلَیْکِ إِلَّا مَا أَجَبْتِیهِ قَالَ الرَّاوِی وَ اللَّهِ لَقَدْ سَمِعْتُهَا وَ هِیَ تَقُولُ لَبَّیْکَ لَبَّیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ اللَّهِ وَ خَلِیفَتَهُ ثُمَّ قَالَتْ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (کَانَ یَجِیئُنِی فِی کُلِّ لَیْلَهًٍْ وَقْتَ السَّحَرِ وَ یُصَلِّی عِنْدِی رَکْعَتَیْنِ وَ یُکْثِرُ مِنَ التَّسْبِیحِ فَإِذَا فَرَغَ مِنْ دُعَائِهِ جَاءَتْهُ غَمَامَهًٌْ بَیْضَاءُ یُنْفَخُ مِنْهَا رِیحُ الْمِسْکِ وَ عَلَیْهَا کُرْسِیٌّ فَیَجْلِسُ فَتَسِیرُ بِهِ وَ کُنْتُ أَعِیشُ بِبَرَکَتِهِ فَانْقَطَعَ عَنِّی مُنْذُ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَهَذَا سَبَبُ مَا تَرَاهُ مِنِّی فَقَامَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (وَ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ وَ مَسَحَ بِکَفِّهِ عَلَیْهَا فَاخْضَرَّتْ وَ عَادَتْ إِلَی حَالِهَا وَ أَمَرَ الرِّیحَ فَسَارَتْ بِنَا وَ إِذَا نَحْنُ بِمَلَکٍ یَدُهُ فِی الْمَغْرِبِ وَ الْأُخْرَی بِالْمَشْرِقِ فَلَمَّا نَظَرَ الْمَلَکُ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ أَرْسَلَهُ بِالْهُدی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَصِیُّهُ وَ خَلِیفَتُهُ حَقّاً وَ صِدْقاً فَقُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَنْ هَذَا الَّذِی یَدُهُ فِی الْمَغْرِبِ وَ الْأُخْرَی بِالْمَشْرِق فَقَالَ (هَذَا الْمَلَکُ الَّذِی وَکَّلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِظُلْمَهًِْ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ لَا یَزُولُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَ أَمْرَ الدُّنْیَا إِلَیَّ وَ إِنَّ أَعْمَالَ الْخَلْقِ تُعْرَضُ فِی کُلِّ یَوْمٍ عَلَیَّ ثُمَّ تُرْفَعُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ سِرْنَا حَتَّی وَقَفْنَا عَلَی سَدِّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (لِلرِّیحِ اهْبِطِی بِنَا مِمَّا یَلِی هَذَا الْجَبَلَ وَ أَشَارَ بِیَدِهِ إِلَی جَبَلٍ شَامِخٍ فِی الْعُلُوِّ وَ هُوَ جَبَلُ الخِضْر (فَنَظَرْنَا إِلَی السَّدِّ وَ إِذَا ارْتِفَاعُهُ مَدُّ الْبَصَرِ وَ هُوَ أَسْوَد کَقِطْعَهًِْ لَیْلٍ دَامِسٍ یَخْرُجُ مِنْ أَرْجَائِهِ الدُّخَانُ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (یَا أَبَا مُحَمَّدٍ أَنَا صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ عَلَی هَؤُلَاءِ الْعَبِیدِ قَالَ سَلْمَانُ فَرَأَیْتُ أَصْنَافاً ثَلَاثَهًًْ طُولُ أَحَدِهِمْ مِائَهًٌْ وَ عِشْرُونَ ذِرَاعاً وَ الثَّانِی طُولُ کُلِّ وَاحِدٍ سَبْعُونَ ذِرَاعاً وَ الثَّالِثُ یَفْرُشُ أَحَدَ أُذُنَیْهِ تَحْتَهُ وَ الْأُخْرَی یَلْتَحِفُ بِهِ ثُمَّ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (أَمَرَ الرِّیحَ فَسَارَتْ بِنَا إِلَی جَبَلِ قَافٍ فَانْتَهَیْتُ إِلَیْهِ وَ إِذَا هُوَ مِنْ زُمُرُّدَهًٍْ خِضْراءَ وَ عَلَیْهَا مَلَکٌ عَلَی صُورَهًِْ النَّسْرِ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (قَالَ الْمَلَکُ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا وَصِیَّ رَسُولِ اللَّهِ وَ خَلِیفَتَهُ أَ تَأْذَنُ لِی فِی الْکَلَامِ فَرَدَّ عَلَیْهِ السَّلَامَ وَ قَالَ لَهُ إِنْ شِئْتَ تَکَلَّمْ وَ إِنْ شِئْتَ أَخْبَرْتُکَ عَمَّا تَسْأَلُنِی عَنْهُ فَقَالَ الْمَلَکُ بَلْ تَقُولُ أَنْتَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ تُرِیدُ أَنْ آذَنَ لَکَ أَنْ تَزُورَ الخِضْر (قَالَ نَعَمْ فَقَالَ (قَدْ أَذِنْتُ لَکَ فَأَسْرَعَ الْمَلَکُ بَعْدَ أَنْ قَالَ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ثُمَّ تَمَشَّیْنَا عَلَی الْجَبَلِ هُنَیْئَهًًْ فَإِذَا بِالْمَلَکِ قَدْ عَادَ إِلَی مَکَانِهِ بَعْدَ زِیَارَهًِْ الخِضْر (فَقَالَ سَلْمَانُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ رَأَیْتُ الْمَلَکَ مَا زَارَ الخِضْر إِلَّا حِینَ أَخَذَ إِذْنَکَ فَقَالَ (وَ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاءَ بِغَیْرِ عَمَدٍ لَوْ أَنَّ أَحَدَهُمْ رَامَ أَنْ یَزُولَ مِنْ مَکَانِهِ بِقَدْرِ نَفَسٍ وَاحِدٍ لَمَا زَالَ حَتَّی آذَنَ لَهُ وَ کَذَلِکَ یَصِیرُ حَالُ وَلَدِیَ الْحَسَنِ وَ بَعْدَه الْحُسَیْنُ وَ تِسْعَهًٌْ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ فَقُلْنَا مَا اسْمُ الْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِقَافٍ فَقَالَ (تَرْجَائِیلُ فَقُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ کَیْفَ تَأْتِی کُلَّ لَیْلَهًٍْ إِلَی هَذَا الْمَوْضِعِ وَ تَعُودُ فَقَالَ کَمَا أَتَیْتُ بِکُمْ وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهًَْ وَ بَرَأَ النَّسَمَهًَْ إِنِّی لَأَمْلِکُ مِنْ مَلَکُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَا لَوْ عَلِمْتُمْ بِبَعْضِهِ لَمَا احْتَمَلَهُ جَنَانُکُمْ إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَی اثْنَیْنِ وَ سَبْعِینَ حَرْفاً وَ کَانَ عِنْدَ آصَفَ بْنِ بَرْخِیَا حَرْفٌ وَاحِدٌ فَتَکَلَّمَ بِهِ فَخَسَفَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْأَرْضَ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَرْشِ بِلْقِیسَ حَتَّی تَنَاوَلَ السَّرِیرَ ثُمَّ عَادَتِ الْأَرْضُ کَمَا کَانَتْ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفِ النَّظَرِ وَ عِنْدَنَا نَحْنُ وَ اللَّهِ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً وَ حَرْفٌ وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَأْثَرَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیْبِ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهًَْ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ عَرَفَنَا مَنْ عَرَفَنَا وَ أَنْکَرَنَا مَنْ أَنْکَرَنَا ثُمَّ قَامَ (وَ قُمْنَا فَإِذَا نَحْنُ بِشَابٍّ فِی الْجَبَلِ یُصَلِّی بَیْنَ قَبْرَیْنِ فَقُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَنْ هَذَا الشَّابُّ فَقَالَ (صَالِحٌ النَّبِیُّ فَقَالَ (وَ هَذَانِ الْقَبْرَانِ لِأُمِّهِ وَ أَبِیهِ وَ إِنَّهُ یَعْبُدُ اللَّهَ بَیْنَهُمَا فَلَمَّا نَظَرَ إِلَیْهِ صَالِحٌ لَمْ یَتَمَالَکْ نَفْسَهُ حَتَّی بَکَی وَ أَوْمَأَ بِیَدِهِ إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ثُمَّ أَعَادَهَا إِلَی صَدْرِهِ وَ هُوَ یَبْکِی فَوَقَفَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (عِنْدَهُ حَتَّی فَرَغَ مِنْ صَلَاتِهِ فَقُلْنَا لَهُ مَا بُکَاؤُکَ قَالَ صَالِحٌ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (کَانَ یَمُرُّ بِی عِنْدَ کُلِّ غَدَاهًٍْ فَیَجْلِسُ فَتَزْدَادُ عِبَادَتِی بِنَظَرِی إِلَیْهِ فَقُطِعَ ذَلِکَ مُذْ عَشَرَهًِْ أَیَّامٍ فَأَقْلَقَنِی ذَلِکَ فَتَعَجَّبْنَا مِنْ ذَلِکَ فَقَالَ (تُرِیدُونَ أَنْ أُرِیَکُمْ سُلَیْمَانَ بْنَ دَاوُدَ قُلْنَا نَعَمْ فَقَامَ وَ نَحْنُ مَعَهُ حَتَّی دَخَلَ بُسْتَاناً مَا رَأَیْنَا أَحْسَنَ مِنْهُ وَ فِیهِ مِنْ جَمِیعِ الْفَوَاکِهِ وَ الْأَعْنَابِ وَ أَنْهَارُه تَجْرِی وَ الْأَطْیَارُ یَتَجَاوَبْنَ عَلَی الْأَشْجَارِ فَحِینَ رَأَتْهُ الْأَطْیَارُ أَتَتْ تُرَفْرِفُ حَوْلَهُ حَتَّی تَوَسَّطْنَا الْبُسْتَانَ وَ إِذَا سَرِیرٌ عَلَیْهِ شَابٌّ مُلْقًی عَلَی ظَهْرِهِ وَاضِعٌ یَدَهُ عَلَی صَدْرِهِ فَأَخْرَجَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (الْخَاتَمَ مِنْ جَیْبِهِ وَ جَعَلَهُ فِی إِصْبَعِ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ فَنَهَضَ قَائِماً وَ قَالَ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَصِیَّ رَسُولِ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَنْتَ وَ اللَّهِ الصِّدِّیقُ الْأَکْبَرُ وَ الْفَارُوقُ الْأَعْظَمُ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَمَسَّکَ بِکَ وَ قَدْ خَابَ وَ خَسِرَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْکَ وَ إِنِّی سَأَلْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ فَأُعْطِیتُ ذَلِکَ الْمُلْکَ قَالَ سَلْمَانُ فَلَمَّا سَمِعْنَا کَلَامَ سُلَیْمَانَ بْنِ دَاوُدَ لَمْ أَتَمَالَکْ نَفْسِی حَتَّی وَقَعْتُ عَلَی أَقْدَامِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (أُقَبِّلُهَا وَ حَمِدْتُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی جَزِیلِ عَطَائِهِ بِهِدَایَتِهِ إِلَی وَلَایَهًِْ أَهْلِ الْبَیْتِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً وَ فَعَلَ أَصْحَابِی کَمَا فَعَلْتُ ثُمَّ سَأَلْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا وَرَاءَ قَافٍ قَالَ (وَرَاءَهُ مَا لَا یَصِلُ إِلَیْکُمْ عِلْمُهُ فَقُلْنَا تَعْلَمُ ذَلِکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ (عِلْمِی بِمَا وَرَاءَهُ کَعِلْمِی بِحَالِ هَذِهِ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ إِنِّی الْحَفِیظُ الشَّهِیدُ عَلَیْهَا بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ (وَ کَذَلِکَ الْأَوْصِیَاءُ مِنْ وُلْدِی بَعْدِی ثُمَّ قَالَ (إِنِّی لَأَعْرَفُ بِطُرُقِ السَّمَاوَاتِ مِنْ طُرُقِ الْأَرْضِ نَحْنُ الِاسْمُ الْمَخْزُونُ الْمَکْنُونُ نَحْنُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی الَّتِی إِذَا سُئِلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهَا أَجَابَ نَحْنُ الْأَسْمَاءُ الْمَکْتُوبَهًُْ عَلَی الْعَرْشِ وَ لِأَجْلِنَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ الْعَرْشَ وَ الْکُرْسِیَّ وَ الْجَنَّهًَْ وَ النَّارَ وَ مِنَّا تَعَلَّمَتِ الْمَلَائِکَهًُْ التَّسْبِیحَ وَ التَّقْدِیسَ وَ التَّوْحِید وَ التَّهْلِیلَ وَ التَّکْبِیرَ وَ نَحْنُ الْکَلِمَاتُ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ فَتابَ عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَ تُرِیدُونَ أَنْ أُرِیَکُمْ عَجَباً قُلْنَا نَعَمْ قَالَ غُضُّوا أَعْیُنَکُمْ فَفَعَلْنَا ثُمَّ قَالَ افْتَحُوهَا فَفَتَحْنَاهَا فَإِذَا نَحْنُ بِمَدِینَهًٍْ مَا رَأَیْنَا أَکْبَرَ مِنْهَا الْأَسْوَاقُ فِیهَا قَائِمَهًٌْ وَ فِیهَا أُنَاسٌ مَا رَأَیْنَا أَعْظَمَ مِنْ خَلْقِهِمْ عَلَی طُولِ النَّخْلِ قُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَنْ هَؤُلَاءِ قَالَ بَقِیَّهًُْ قَوْمِ عَادٍ کُفَّارٌ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحْبَبْتُ أَنْ أُرِیَکُمْ إِیَّاهُمْ وَ هَذِهِ الْمَدِینَهًَْ وَ أَهْلَهَا أُرِیدُ أَنْ أُهْلِکَهُمْ وَ هُمْ لَا یَشْعُرُونَ قُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ تُهْلِکُهُمْ بِغَیْرِ حُجَّهًٍْ قَالَ لَا بَلْ بِحُجَّهًٍْ عَلَیْهِمْ فَدَنَا مِنْهُمْ وَ تَرَاءَی لَهُمْ فَهَمُّوا أَنْ یَقْتُلُوهُ وَ نَحْنُ نَرَاهُمْ وَ هُمْ یَرَوْنَ ثُمَّ تَبَاعَدَ عَنْهُمْ وَ دَنَا مِنَّا وَ مَسَحَ بِیَدِهِ عَلَی صُدُورِنَا وَ أَبْدَانِنَا وَ تَکَلَّمَ بِکَلِمَاتٍ لَمْ نَفْهَمْهَا وَ عَادَ إِلَیْهِمْ ثَانِیَهًًْ حَتَّی صَارَ بِإِزَائِهِمْ وَ صَعِقَ فِیهِمْ صَعْقَهً قَالَ سَلْمَانُ لَقَدْ ظَنَنَّا أَنَّ الْأَرْضَ قَدِ انْقَلَبَتْ وَ السَّمَاءَ قَدْ سَقَطَتْ وَ أَنَّ الصَّوَاعِقَ مِنْ فِیهِ قَدْ خَرَجَتْ فَلَمْ یَبْقَ مِنْهُمْ فِی تِلْکَ السَّاعَهًِْ أَحَدٌ قُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا صَنَعَ اللَّهُ بِهِمْ قَالَ هَلَکُوا وَ صَارُوا کُلُّهُمْ إِلَی النَّارِ قُلْنَا هَذَا مُعْجِزٌ مَا رَأَیْنَا وَ لَا سَمِعْنَا بِمِثْلِهِ فَقَالَ (أَ تُرِیدُونَ أَنْ أُرِیَکُمْ أَعْجَبَ مِنْ ذَلِکَ فَقُلْنَا لَا نُطِیقُ بِأَسْرِنَا عَلَی احْتِمَالِ شَیْءٍ آخَرَ فَعَلَی مَنْ لَا یَتَوَالاکَ وَ {لَا} یُؤْمِنُ بِفَضْلِکَ وَ عَظِیمِ قَدْرِکَ عَلَی اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ لَعْنَهًُْ اللَّهِ وَ لَعْنَهًُْ اللَّاعِنِینَ وَ الْمَلَائِکَهًِْ وَ الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ إِلَی یَوْمِ الدِّینِ ثُمَّ سَأَلْنَا الرُّجُوعَ إِلَی أَوْطَانِنَا فَقَالَ أَفْعَلُ ذَلِکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَأَشَارَ إِلَی السَّحَابَتَیْنِ فَدَنَتَا مِنَّا فَقَالَ (خُذُوا مَوَاضِعَکُمْ فَجَلَسْنَا عَلَی سَحَابَهًٍْ وَ جَلَسَ (عَلَی الْأُخْرَی وَ أَمَرَ الرِّیحَ فَحَمَلَتْنَا حَتَّی صِرْنَا فِی الْجَوِّ وَ رَأَیْنَا الْأَرْضَ کَالدِّرْهَمِ ثُمَّ حَطَّتْنَا فِی دَارِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (فِی أَقَلَّ مِنْ طَرْفِ النَّظَرِ وَ کَانَ وُصُولُنَا إِلَی الْمَدِینَهًِْ وَقْتَ الظُّهْرِ وَ الْمُؤَذِّنُ یُؤَذِّنُ وَ کَانَ خُرُوجُنَا مِنْهَا وَقْتَ عَلَتِ الشَّمْسُ فَقُلْنَا بِاللَّهِ الْعَجَبُ کُنَّا فِی جَبَلِ قَافٍ مَسِیرَهًَْ خَمْسِ سِنِینَ وَ عُدْنَا فِی خَمْسِ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَقَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (لَوْ أَنَّنِی أَرَدْتُ أَنْ أَجُوبَ الدُّنْیَا بِأَسْرِهَا وَ السَّمَاوَاتِ السَّبْعَ وَ أَرْجِعَ فِی أَقَلَّ مِنَ الطَّرْفِ لَفَعَلْتُ بِمَا عِنْدِی مِنِ اسْمِ اللَّهِ الْأَعْظَمِ فَقُلْنَا یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْتَ وَ اللَّهِ الْآیَهًُْ الْعُظْمَی وَ الْمُعْجِزُ الْبَاهِرُ بَعْدَ أَخِیکَ وَ ابْنِ عَمِّکَ رَسُولِ اللَّهِ (.
امام علی (علیه السلام)- از سلمان فارسی (رحمة الله علیه) روایت است: من، حسن و حسین (علیها السلام) و محمّدبن‌حنفیه و محمّدبن‌ابی‌بکر و عمّاربن‌یاسر و مقدادبن‌اسود کندی در محضر امام علی (علیه السلام) بودیم. امام حسن (علیه السلام) به پدرش فرمود: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! سلیمان (علیه السلام) از پروردگارش چنان دارایی را طلب نمود که بعد از خودش برای هیچکس سزاوار نباشد. آیا شما هم از آنچه سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام)، دارا بود، بهره ای دارید»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «قسم به خداوندی که دانه را شکافت و انسان را خلق کرد، سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام) از خداوند دارایی و فرمانروایی طلب نمود و خداوند هم به او عطا کرد. امّا پدر تو چیزی را دارد که بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هیچ‌کسی پیش از پدرت آن را نداشته است و بعد از او هم کسی آن را کسب نخواهد کرد». امام حسن (علیه السلام) فرمود: «می‌خواهیم اندکی از کرامتی که خداوند به تو بخشیده و تو را به‌واسطه‌ی آن برتری داده است را به ما نشان دهی». امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «به اذن خداوند چنین خواهم کرد». پس امیرالمؤمنین (علیه السلام) برخاست، وضو گرفت و دو رکعت نماز گزارد و دعاهایی خواند که کسی نفهمید. سپس به‌سمت مغرب اشاره نمود و اندکی نپایید که ابری آمد و بر روی خانه قرار گرفت. ناگهان دیدیم که در کنار آن ابر، ابر دیگری نیز پدیدار شد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ای ابر! به اذن خداوند فرود آی». پس آن ابر شهادت گویان فرود آمد: «گواهی میدهم که خدایی جز الله نیست و محمّد (صلی الله علیه و آله) فرستاده‌ی خداوند و جانشین اوست. هرکس در مورد تو تردید کند، راه نجات را گم کرده است». سلمان (رحمة الله علیه) گوید: آن ابر همچون فرشی بر روی زمین گسترده شد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) به ما فرمود: «بر روی این ابر بنشینید». ما هم بر روی آن نشستیم. و هرکدام در جای خود قرار گرفتیم. پس حضرت به ابر دیگری اشاره نمود و آن ابر هم همچون ابر نخستین شهادت گویان فرود آمد. و امیرالمؤمنین (علیه السلام) بر روی آن ابر نشست و سخنی گفت. و به آن دو ابر اشاره نمود که به‌سمت مغرب حرکت کنند. ناگهان باد از زیر دو ابر وزیدن گرفت و آن دو ابر را بالا برد. من رو به امیرالمؤمنین (علیه السلام) کردم و دیدم که ایشان بر روی کرسی نشسته بودند و نور از چهره‌ی ایشان ساطع بود و چهره‌ی ایشان از ماه درخشان‌تر بود. امام حسن (علیه السلام) فرمود: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام) به‌واسطه‌ی انگشتری که داشت، مورد اطاعت بود. حال برایمان بفرما که امیرالمؤمنین (علیه السلام) به چه واسطه ای مورد اطاعت است»؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «من چشم خداوند در زمینش و زبان او در میان خلقش و نور خاموش نشدنی او و دری هستم که تنها از آن در می‌توان به‌سوی خداوند راه یافت. من حجّت او بر بندگانش هستم». سپس فرمود: «آیا میخواهید که خاتم سلیمان (علیه السلام) را به شما بنمایانم»؟ گفتیم: «بله». پس حضرت دست در جیب خود برد و انگشتری طلایی بیرون آورد که یاقوت سرخ در آن بود. و بر آن نوشته شده بود: محمّد و علی (علیها السلام). سلمان (رحمة الله علیه) گوید: ما از این امر به شگفت آمدیم. حضرت فرمود: «از چه چیز تعجّب می‌کنید و از کسی چون من، چه چیزی عجیب است؟ من امروز چیزی را به شما نشان میدهم که هرگز ندیده اید». امام حسن (علیه السلام) فرمود: «می خواهم یأجوج و مأجوج و سدی را که میان ما و آنان هست، به ما نشان دهی». پس باد در زیر ابر وزیدن گرفت و ما صدایی همچون صدای رعد و برق شنیدیم. و ابر بالا رفت و امیرالمؤمنین (علیه السلام) جلوتر از ما بود و ما سوار بر ابر در حرکت بودیم تا اینکه به کوه بلند و سر به فلک کشیدهای رسیدیم. ناگهان درخت خشکی را دیدیم که برگ هایش فروریخته بود و شاخه‌هایش خشکیده بود. امام حسن (علیه السلام) فرمود: «چرا این درخت خشکیده است»؟ حضرت فرمود: «از خود درخت بپرس تا جوابت را بگوید». امام حسن (علیه السلام) پرسید: «ای درخت! از چه جهت است که تو را خشکیده می بینیم»؟ پاسخی از درخت شنیده نشد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ای درخت باید جواب او را بگویی». به خدا قسم که شنیدم درخت در پاسخ گفت: «لبیک، لبیک یا وصی و جانشین رسول خدا (صلی الله علیه و آله)»! سپس درخت در پاسخ به امام حسن (علیه السلام) گفت: «ای ابامحمّد (علیه السلام)! پدرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) هر شب هنگام سحر نزد من می آمد و دو رکعت نماز می‌خواند و تسبیح بسیار میگفت. چون از دعایش فارغ میشد، ابری سفید که بوی مشک از آن به مشام میرسید، به نزدش می آمد و روی آن ابر کرسی قرار داشت که حضرتش بر آن مینشست و ابر حضرت را با خود می برد و من هم در همنشینی حضرت زنده و سر سبز بودم. امّا چهل روز است که همنشینی حضرت از من سلب شده است و این علّت و سبب حالتی است که من بدان دچار شده ام». پس امیرالمؤمنین (علیه السلام) برخاست و در کنار آن درخت دو رکعت نماز گزارد و دستی بر آن درخت کشید. پس آن درخت سبز گشته و به حالت اوّلین خود بازگشت. آنگاه امیرالمؤمنین (علیه السلام) به ابر دستور حرکت داد. ناگهان به فرشتهای برخوردیم که یک دستش در مغرب و دست دیگرش در مشرق زمین بود. چون آن فرشته به امیرالمؤمنین (علیه السلام) نظر افکند، گفت: «گواهی می دهم که خدایی جز خدای یگانه نیست و او شریکی ندارد. و گواهی می دهم که محمّد (صلی الله علیه و آله) بنده و فرستاده‌ی اوست. رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین‌ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند! (توبه/۳۳) و گواهی می دهم که تو وصی و جانشین بر حق و راستین او هستی». گفتیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! این کسی که یک دستش در مغرب و دست دیگرش در مشرق است، چه کسی است»؟ فرمود: «این فرشته ای است که خداوند او را بر تاریکی شب و روشنایی نور گمارده است و تا روز قیامت به همین امر مأمور است. خداوند تعالی امر دنیا را به من واگذارده است و کردارهای بندگان هر روز به من عرضه می شوند و بعد به‌سوی خداوند بالا برده میشوند». آنگاه به حرکت خود ادامه دادیم تا اینکه به سد یأجوج و مأجوج رسیدیم. حضرت به باد فرمان داد: ما را در جایی در پس این کوه فرود بیاور و با دست خود به کوه سر به فلک کشیده ای اشاره نمود که آن کوه خضر (علیه السلام) بود. وقتی به کوه نگاه کردیم، دیدیم که ارتفاع کوه به‌اندازه‌ی دید چشم است و آن کوهی بود که همچون پاره‌ای شب سیاه و تار بود و از اطرافش دود بر می‌خاست. امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «ای ابامحمّد! من صاحب این امر هستم و آن بردگان تحت فرمان من هستند». سه‌گونه خلق دیدم. یک گونه‌ی آنها قامت هرکدامشان صدوبیست ذراع بود و گونه‌ی دوّم هم، قامت هرکدام از آنان شصت ذراع بود و گونه‌ی سوّم همچنان بود که هرکدامشان یک گوشش را در زیر خود پهن میکرد و گوش دیگری را دور خود می‌پیچید. آنگاه امیرالمؤمنین (علیه السلام) به باد دستور داد تا ما را به کوه قاف برساند. وقتی به آنجا رسیدیم، دیدیم که آن کوه از زمرّد سبز رنگ است. و فرشته ای به شکل عقاب بر روی آن کوه است. آن فرشته به امیر المؤمنین (علیه السلام) نگاهی نمود و گفت: «سلام بر تو ای وصی و جانشین پروردگار جهانیان، آیا اجازه سخن‌گفتن می فرمایید»؟ حضرت جواب سلام او را داد. و فرمود: «می خواهی سخن بگویی یا اینکه ما به سؤالات تو پاسخ دهیم»؟ آن فرشته گفت: «بلکه شما بفرمایید ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)». حضرت فرمود: «آیا میخواهی به تو اذن دهم که با خضر (علیه السلام) دیدار کنی»؟ آن فرشته گفت: «آری». حضرت فرمود: «به تو اجازه دادم». سپس آن فرشته بسم الله الرحمن الرحیم گفت و با شتاب رفت. و ما اندکی بر روی کوه قدم زدیم که ناگهان آن فرشته از دیدار خضر (علیه السلام) به جایگاه خود بازگشت. سلمان (رحمة الله علیه) گفت: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! می‌بینم که آن فرشته با خضر (علیه السلام) دیدار نکرد، مگر زمانی‌که از شما اجازه گرفت»؟ حضرت فرمود: «قسم به خدایی که آسمان را بدون ستون افراشت، اگر یکی از آنها بخواهد به‌اندازه‌ی یک نفس‌کشیدن از جای خود تکان بخورد، از جای خود حرکت نمی‌کنند، مگر اینکه من به آنان اجازه دهم و بعد از من حسن (علیه السلام) و بعد از او حسین (علیه السلام) و نه تن از ذرّیّه‌ی حسین (نیز به همین مقام می رسند که نهمین از فرزندان حسین، قائم آل محمِد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است». گفتیم: «نام فرشتهای که بر کوه قاف گمارده شده است، چیست»؟ فرمود: «نام او ترجائیل است». گفتیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! شما چگونه هر شب به اینجا می آیید و باز می گردید»؟ فرمود: «همان‌طور که شما را به اینجا آوردم». آنگاه فرمود: «قسم به خدایی که دانه را شکافت و انسان ها را آفرید، من ملکوت آسمان ها و زمین را در اختیار دارم که اگر شما یکی از آن را یاد بگیرید، قلبتان تاب آن را نخواهد داشت. اسم اعظم خداوند، هفتادوسه حرف است و آصف‌بن‌برخیا یک حرف آن را می‌دانست که آن یک حرف بر زبان جاری کرد و خداوند فاصله‌ی میان او و تخت بلقیس را در زمین فرو برد و چون او تخت را گرفت، زمین در فاصله‌ای کمتر از یک چشم‌به‌هم‌زدن به حالت اوّلین خود بازگشت. به خدا قسم که نزد ما هفتادودو حرف از اسم اعظم خداوند است و یک حرف دیگر آن تنها در نزد خداوند است که خداوند آن را در علم غیب خود منحصر کرده است و هیچ اراده و نیرویی جز به‌واسطه‌ی خداوند بزرگ نیست. گروهی به معرفت ما نائل شدند و گروهی دیگر به انکار ما روی آوردند». سپس برخاست و ما هم برخاستیم. ناگهان جوانی را دیدیم که در کوه، میان دو قبر به نماز ایستاده است. پرسیدیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! این جوان کیست»؟ فرمود: «او صالح پیامبر (علیه السلام) است و این دو قبر مربوط به پدر و مادرش است. و او میان آن دو قبر به عبادت می پردازد». چون نگاه صالح پیامبر به امیرالمؤمنین (علیه السلام) افتاد، اختیار از کف داد و به گریه افتاد و با دست خود به‌سوی امیرالمؤمنین (علیه السلام) اشاره کرد و باز نماز خود را ادامه داد. امیرالمؤمنین (علیه السلام) در کنار او ایستاد تا اینکه او از نمازش فارغ شد. از او پرسیدیم: «برای چه گریستی»؟ گفت: «امیرالمؤمنین (علیه السلام) هر صبح به من سر می زد و می نشست و من با نگاه‌کردن به او، عبادتم را طول می دادم. امّا ده روز است که آمدن او به اینجا قطع و این مسئله مرا نگران ساخته است». و ما از این امر به شگفت آمدیم. آنگاه امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «آیا می خواهید که سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام) را به شما نشان دهم»؟ گفتیم: «آری». او برخاست و ما نیز همراه او برخاستیم. حضرت ما را به درون باغی برد که هرگز زیباتر از آن را ندیده بودیم. و در آن باغ از هر نوع میوه و انگور یافت می شد و نهرهایش روان بود. و پرندگان بر روی شاخسار آواز می‌خواندند. وقتی پرندگان حضرت را دیدند، در اطراف ایشان به پرواز در آمدند. تا اینکه ما به وسط آن باغ رسیدیم. امیرالمؤمنین (علیه السلام) انگشتر را از جیب خود بیرون نموده و آن را در انگشت سلیمان (علیه السلام) قرار داد و سلیمان (علیه السلام) ایستاد و گفت: سلام بر تو ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! تو وصی و جانشین رسول پروردگار (صلی الله علیه و آله) هستی. به خدا قسم که تو صدیق اکبر و فاروق اعظم هستی. هرکس به تو تمسّک جست، رستگار شد و هرکس از تو بازماند، زیان نمود. من به‌واسطه‌ی شما آن ملک و فرمانروایی را از خداوند طلبیدم و آن فرمانروایی به من عطا شد». سلمان (رحمة الله علیه) گوید: «به محض اینکه ما سخن سلیمان‌بن‌داود (علیه السلام) را شنیدیم، من طاقت از کف دادم و خود را به پای امیرالمؤمنین (علیه السلام) انداختم و پای حضرت را بوسیدم و خداوند را بر این بخشش بزرگ سپاس گفتم که ما را به ولایت اهل بیت (همان‌ها که خداوند آلودگی را از آنان زدوده و آنان را پاک گردانیده، رهنمون ساخت و یارانم نیز همچون من عرض ادب کرده و خداوند را سپاس گفتند. سپس از حضرت پرسیدیم: «در پشت کوه قاف چیست»؟ فرمود: «در پشت کوه قاف چیزی است که علم شما به آن نمی‌رسد». پرسیدیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! شما خود از آنچه که در پشت کوه قاف است، آگاهید»؟ فرمود: «آگاهی من نسبت به پشت کوه قاف همچون آگاهی من در مورد این دنیا و آنچه در آن هست، می باشد. و بعد از رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، من پاسدار و گواه بر آن هستم و بعد از من نیز جانشینان از نسل من، همین مرتبه را دارند». سپس حضرت فرمود: «من به راه های آسمان از راه های زمین آگاه‌تر هستم. ما همان اسمی هستیم که در گنجینه‌ی پنهان خداوند است و ما همان اسماء الله هستیم که هرگاه خداوند را با آن نام ها بخوانند، اجابت کند. ما همان نام‌هایی هستیم که بر عرش و کرسی و بهشت و دوزخ نوشته شده است و فرشتگان، تسبیح و تقدیس و تهلیل و تکبیر را از ما فراگرفتند و ما همان کلماتی هستیم که آدم از پروردگارش دریافت کرد و به‌وسیله‌ی آن کلمات، به‌سوی خداوند توبه و بازگشت نمود». امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «آیا می خواهید چیز عجیبی را برایتان بنمایانم»؟ گفتیم: «آری». فرمود: «چشمانتان را ببندید». ما چشمانمان را بستیم. سپس فرمود: «چشمانتان را بگشایید». و چشم‌هایمان را بازکردیم. ناگهان خود را در شهری یافتیم که تا آن لحظه شهری بزرگ‌تر از آن ندیده بودیم. بازارهایش رونق داشت و مردمانی را در آنجا دیدیم که هرگز درشت اندام تر از آنها ندیده بودیم. قامت آنها به‌اندازه‌ی طول یک نخل می رسید. گفتیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! اینها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «بازماندگان قوم عاد هستند. آنان کافرانی هستند که به خداوند ایمان نمی آورند. خواستم آنان را به شما نشان دهم و این شهر و ساکنان این شهر را درحالی هلاک خواهم نمود که بی‌خبر باشند». پرسیدیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! بی‌دلیل آنها را هلاک می کنی»؟ فرمود: «نه، بلکه بر آنان دلیلی دارم». سپس حضرت به آنان نزدیک شد و چون آنان حضرت را دیدند، قصد کشتن او را کردند؛ و این درحالی بود که ما هم آنان را میدیدیم و آنان هم ما را می‌دیدند. سپس حضرت از آنان دور شد و به نزد ما آمد. آنگاه دستی بر سینه‌ی ما کشید و صاعقه‌ای آنان را فراگرفت. سلمان (رحمة الله علیه) گوید: گمان کردیم که زمین واژگون شد و آسمان فرو ریخت و از دهانش صاعقه بیرون آمد. و در آن زمان هیچ‌کسی از آنان باقی نماند. پرسیدیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! خداوند با آنان چه کرد»؟ فرمود: «آنان هلاک گشتند و همگی به درون آتش رفتند». گفتیم: «این معجزه ای است که نه مانند آن را دیده ایم و نه مانند آن را شنیده ایم». حضرت فرمود: «آیا می خواهید که چیز عجیب‌تر از آن را به شما نشان دهم»؟ گفتیم: «ما هیچ‌کدام بیش از این تاب دیدن معجزهای دیگر را نداریم. پس نفرین خداوند و نفرین همه‌ی نفرین‌کنندگان و نفرین همه‌ی مردمان و فرشتگان تا روز قیامت بر کسی باد که ولایت تو را نپذیرفته و به فضل و برتری تو و به منزلت تو در نزد خداوند ایمان ندارد». آنگاه از حضرت درخواست نمودیم که ما را به موطنمان برساند. حضرت فرمود: «ان‌شاءالله چنین خواهم کرد». حضرت به آن دو ابر اشاره نمود و ابرها به ما نزدیک شدند. پس حضرت فرمود: «در جایگاه های خود قرار بگیرید. ما هم بر روی آن ابر نشستیم و خود روی ابر دیگری نشست و به ابر دستور داد تا ما را به‌سمت فضا ببرد. تا جایی که ما زمین را به‌اندازه‌ی یک درهم می دیدیم. سپس در مدّتی کمتر از یک چشم‌بهم‌زدن، ما را در خانه‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرود آورد. ما ظهر هنگام و موقعی‌که مؤذن اذان میگفت، به مدینه رسیدیم، درحالی‌که درست هنگامی‌که آفتاب بالا آمده بود، از آنجا رفته بودیم. من گفتم: «خداوندا، چه شگفت است؟ ما در کوه قاف بودیم که پنج سال از ما فاصله دارد. درحالی‌که در فاصله‌ی پنج ساعت از روز بازگشتیم». امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: «اگر می‌خواستم تمام دنیا و نیز هفت آسمان را شکافته و در مدّتی کمتر از یک چشم‌بهم‌زدن برگردم، چنین میکردم و این توانایی که دارم، به‌واسطه‌ی اسم اعظم خداوند است». گفتیم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! به خدا قسم که تو بعد از برادرت و عمو زاده ات، رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، نشانه‌ی بزرگ الهی و معجزه‌ی آشکاری هستی».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۱۲
امیرالمؤمنین ( عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ قَالَ: کُنَّا مَعَ مَوْلَانَا أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (فَقُلْتُ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (أُحِبُّ أَنْ أَرَی مِنْ مُعْجِزَاتِکَ شَیْئاً. قَالَ: یَا سَلْمَانُ مَا تُرِیدُ؟ قُلْتُ: أُرِیدُ أَنْ تُرِیَنِی نَاقَهًَْ ثَمُودَ وَ شَیْئاً مِنْ مُعْجِزَاتِکَ. فَقَالَ: أَفْعَلُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی ثُمَّ قَامَ وَ دَخَلَ مَنْزِلَهُ وَ خَرَجَ وَ تَحْتَهُ حِصَانٌ أَدْهَمُ وَ عَلَیْهِ قَبَاءٌ أَبْیَضُ وَ قَلَنْسُوَهًٌْ بَیْضَاءُ. ثُمَّ نَادَی: یَا قَنْبَرُ أَخْرِجْ إِلَیَّ ذَلِکَ الْفَرَسَ فَأَخْرَجَ إِلَیْهِ حِصَاناً أَدْهَمَ أَنمَرَ، فَقَالَ: ارْکَبْ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ. قَالَ سَلْمَان: فَرَکِبْتُهُ فَإِذَا لَهُ جَنَاحَانِ مُلْتَصِقَانِ إِلَی جَنْبِهِ، قَالَ: فَصَاحَ بِهِ الْإِمَامُ (فَتَعَلَّقَ فِی الْهَوَاءِ وَ کُنْتُ أَسْمَعُ وَ اللَّهِ خَفْقَ أَجْنِحَهًِْ الْمَلَائِکَهًِْ (وَ تَسْبِیحَهَا تَحْتَ الْعَرْشِ ثُمَّ حَضَرْنَا عَلَی سَاحِلِ الْبَحْرِ وَ إِذَا هُوَ بَحْرٌ عُجَاجٌ مُغْطَمِطٌ بِالْأَمْوَاجِ فَنَظَرَ إِلَیْهِ الْإِمَامُ (شَزْراً فَسَکَنَ الْبَحْرُ مِنْ غَلَیَانِهِ فَقُلْتُ لَهُ: یَا مَوْلَایَ سَکَنَ الْبَحْرُ مِنْ نَظَرِکَ إِلَیْه؟ فَقَالَ: خَشِیَ أَنْ آمُرَ فِیهِ بِأَمْرٍ. ثُمَّ قَبَضَ عَلَی یَدِی وَ سَارَ عَلَی وَجْهِ الْمَاءِ وَ الْخَیْلُ تَتْبَعُنَا لَا یَقُودُهَا أَحَدٌ فَوَ اللَّهِ مَا ابْتَلَّتْ أَقْدَامُنَا وَ لَا حَوَافِرُ الْخَیْلِ. قَالَ سَلْمَانُ: فعبرنا ذَلِکَ الْبَحْرِ فَدُفِعْنَا إِلَی جَزِیرَهًٍْ کَثِیرَهًِْ الْأَشْجَارِ وَ الْأَثْمَارِ وَ الْأَطْیَارِ وَ الْأَنْهَارِ وَ إِذَا بِشَجَرَهًٍْ عَظِیمَهًٍْ بِلَا صَدْعٍ وَ لَا زَهْرٍ فَهَزَّهَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ بِقَضِیبٍ کَانَ فِی یَدِهِ فَانْشَقَّتْ وَ خَرَجَ مِنْهَا نَاقَهًٌْ طُولُهَا ثَمَانُونَ ذِرَاعاً وَ عَرْضُهَا أَرْبَعُونَ ذِرَاعاً وَ خَلْفَهَا قَلُوصٌ. فَقَالَ لِی: ادْنُ مِنْهَا وَ اشْرَبْ مِنْ لَبَنِهَا حَتَّی تَرْوَی فَدَنَوْتُ مِنْهَا وَ شَرِبْتُ حَتَّی رَوِیتُ وَ کَانَ لَبَنُهَا أَعْذَبَ مِنَ الشَّهْدِ وَ أَلْیَنَ مِنَ الزَّبَدِ فَقَالَ لِی: یَا سَلْمَانُ هَذَا حَسَنٌ؟ فَقُلْتُ: یَا مَوْلَایَ وَ مَا أَحْسَنُ مِنْهَا؟ فَقَالَ: تُرِیدُ أَنْ أُرِیَکَ مَا هُوَ أَحْسَنُ مِنْهَا؟ فَقُلْتُ: نَعَمْ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (فَنَادَی (اخْرُجِی یَا حَسْنَاءُ فَخَرَجَتْ إِلَیْنَا نَاقَهًٌْ طُولُهَا مِائَهًُْ ذِرَاعٍ وَ عِشْرُونَ ذِرَاعاً وَ عَرْضُهَا سِتُّونَ ذِرَاعاً وَ رَأْسُهَا مِنَ الْیَاقُوتِ الْأَحْمَرِ وَ صَدْرُهَا مِنَ الْعَنْبَرِ الْأَشْهَبِ وَ قَوَائِمُهَا مِنَ الزَّبَرْجَدِ الْأَخْضَرِ وَ زِمَامُهَا مِنَ الْیَاقُوتِ الْأَخْضَرِ وَ جَنْبُهَا الْأَیْمَنُ مِنَ الذَّهَبِ وَ جَنْبُهَا الْأَیْسَرُ مِنَ الْفِضَّهًِْ وَ عَرْضُهَا مِنَ اللُّؤْلُؤِ الرَّطْبِ فَقَالَ لِی: یَا سَلْمَانُ اشْرَبْ مِنْ لَبَنِهَا قَالَ سَلْمَانُ: فَالْتَقَمْتُ الضَّرْعَ فَإِذَا هِیَ تَحْلُبُ عَسَلًا صَافِیاً مَحْضاً. فَقُلْتُ: یَا سَیِّدِی هَذِهِ لِمَنْ؟ قَالَ: هذِهِ لَکَ یَا سَلْمَانُ وَ لِسَائِرِ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَوْلِیَائِی. ثُمَّ قَالَ (: ارْجِعِی إِلَی الشَّجَرَهًِْ فَرَجَعَتْ مِنَ الْوَقْتِ وَ سَاقَنِی إِلَی تِلْکَ الْجَزِیرَهًِْ حَتَّی وَرَدَ بِی إِلَی شَجَرَهًٍْ وَ فِی أَصْلِهَا مَائِدَهًٌْ عَظِیمَهًٌْ فِیهَا طَعَامٌ تَفُوحُ مِنْهَا رَائِحَهًُْ الْمِسْکِ وَ إِذَا بِطَائِرٍ فِی صُورَهًِْ النَّسْرِ الْعَظِیمِ قَالَ سَلْمَانُ: فَوَثَبَ ذَلِکَ الطَّیْرُ فَسَلَّمَ عَلَیْهِ (وَ رَجَعَ إِلَی مَوْضِعِهِ. فَقُلْتُ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (مَا هَذِهِ الْمَائِدَهًُْ؟ فَقَالَ: هَذِهِ مَنْصُوبَهًٌْ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ لِشِیعَتِنَا. فَقُلْتُ: مَا هَذَا الطَّائِرُ؟ قَالَ: مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ. فَقُلْتُ: وَحْدَهُ یَا سَیِّدِی؟ فَقَالَ: یَجْتَازُ بِهِ الخِضْر (کُلَّ یَوْمٍ مَرَّهًًْ ثُمَّ قَبَضَ بِیَدِی ثُمَّ سَارَ إِلَی بَحْرٍ آخَرَ فَعَبَرْنَا إِذَا بِجَزِیرَهًٍْ عَظِیمَهًٍْ فِیهَا قَصْرٌ لَبِنَهًٌْ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهًٌْ مِنْ فِضَّهًٍْ وَ شُرَفُهَا مِنْ عَقِیقٍ أَصْفَرَ وَ عَلَی کُلِّ رُکْنٍ مِنَ الْقَصْرِ سَبْعُونَ صَفّاً مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ (فَسَلَّمُوا عَلَیْهِ ثُمَّ أَذِنَ لَهُمْ فَرَجَعُوا إِلَی أَمَاکِنَهُمْ. قَالَ سَلْمَانُ: ثُمَّ دَخَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (إِلَی الْقَصْرِ وَ إِذَا فِیهِ أَشْجَارٌ وَ أَثْمَارٌ وَ أَنْهَارٌ وَ أَطْیَارٌ وَ أَلْوَانُ النَّبَاتِ فَجَعَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (یَمْشِی فِیهِ حَتَّی وَصَلَ إِلَی آخِرِهِ فَوَقَفَ (عَلَی بِرْکَهًٍْ فِی الْبُسْتَانِ ثُمَّ صَعِدَ عَلَی سَطْحِهِ وَ إِذَا بِکُرْسِیٍّ مِنَ الذَّهَبِ الْأَحْمَرِ فَجَلَسَ عَلَیْهِ وَ أَشْرَفْنَا عَلَی الْقَصْرِ وَ إِذَا بِبَحْرٍ أَسْوَدَ یُغَطْمِطُ أَمْوَاجُهُ کَالْجِبَالِ الرَّاسِیَاتِ فَنَظَرَ إِلَیْهِ شَزْراً فَسَکَنَ مِنْ غَلَیَانِهِ حَتَّی کَأَنَّهُ الْمُذْنِبُ. فَقُلْتُ: سَکَنَ الْبَحْرُ مِنْ غَلَیَانِهِ لَمَّا نَظَرْتَ إِلَیْهِ؟ فَقَالَ: خَشِیَ أَنْ آمُرَ فِیهِ بِأَمْرٍ، أَ تَدْرِی یَا سَلْمَانُ أَیُّ بَحْرٍ هَذَا؟ فَقُلْتُ: لَا یَا سَیِّدِی. فَقَالَ هَذَا الْبَحْرُ الَّذِی غَرِقَ فِیهِ فِرْعَوْنُ وَ مَلَؤُهُ الْمُذْنِبَهًُْ حُمِلَتْ عَلَی جَنَاحِ جَبْرَئِیلَ (ثُمَّ زَخَّ بِهَا فِی الْهَوَاءِ فَهَوَتْ إِلَی قَرَارِهُ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ. فَقُلْتُ: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (هَلْ سِرْنَا فَرْسَخَیْنِ؟ فَقَالَ: یَا سَلْمَانُ لَقَدْ سِرْتَ خَمْسِینَ أَلْفَ فَرْسَخٍ وَ دُرْتَ حَوْلَ الدُّنْیَا عِشْرِینَ أَلْفَ مَرَّهًٍْ. فَقُلْتُ: یَا سَیِّدِی، وَ کَیْفَ هَذَا؟ قالَ: یَا سَلْمَانُ إِذَا کَانَ ذُو الْقَرْنَیْنِ طَافَ شَرْقَهَا وَ غَرْبَهَا وَ بَلَغَ إِلَی سَدِّ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ فَأَنَّی یَتَعَذَّرُ عَلَیَّ وَ أَنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ خَلِیفَهًُْ رَبِّ الْعَالَمِینَ؟ یَا سَلْمَانُ أَ مَا قَرَأْتَ قَوْلَهُ تَعَالَی عالِمُ الْغَیْبِ فَلا یُظْهِرُ عَلی غَیْبِهِ أَحَداً إِلَّا مَنِ ارْتَضی مِنْ رَسُولٍ؟ فَقُلْتُ: بَلَی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (فَقَالَ: یَا سَلْمَانُ أَنَا الْمُرْتَضَی مِنَ الرَّسُولِ الَّذِی أَظْهَرَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلی غَیْبِهِ أَنَا الْعَالِمُ الرَّبَّانِیُّ أَنَا الَّذِی هَوَّنَ اللَّهُ عَلَیَّ الشَّدَائِدَ فَطَوَی لَهُ الْبَعِیدَ. قَالَ سَلْمَانُ: فَسَمِعْتُ صَائِحاً یَصِیحُ فِی السَّمَاءِ أَسْمَعُ الصَّوْتَ وَ لَا أَرَی الشَّخْصَ وَ هُوَ یَقُولُ: صَدَقْتَ صَدَقْتَ أَنْتَ الصَّادِقُ الصِّدِّیقُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ. ثُمَّ وَثَبَ قَائِماً وَ رَکِبَ فَرَسَهُ وَ رَکِبْتُ مَعَهُ وَ صَاحَ بِهِمَا فَطَارَا فِی الْهَوَاءِ وَ إِذَا نَحْنُ عَلَی بَابِ الْکُوفَهًِْ. هَذَا کُلُّهُ وَ قَدْ مَضَی مِنَ اللَّیْلِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَقَالَ لِی: یَا سَلْمَانُ الْوَیْلُ ثُمَّ الْوَیْلُ لِمَنْ لَا یَعْرِفُنَا حَقَّ مَعْرِفَتِنَا وَ أَنْکَرَ وَلَایَتَنَا یَا سَلْمَانُ أَیُّهُمَا أَفْضَلُ مُحَمَّدٌ (أَمْ سُلَیْمَانُ بْنُ دَاوُدَ (؟ فَقُلْتُ: بَلْ مُحَمَّدٌ (أَفْضَلُ. قَالَ: یَا سَلْمَانُ آصَفُ بْنُ بَرْخِیَا قَدَرَ أَنْ یَحْمِلَ عَرْشَ بِلْقِیسَ إِلَی سُلَیْمَانَ (فِی طَرْفَهًِْ عَیْنٍ وَ عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْکِتابِ، فَکَیْفَ لَا أَفْعَلُ أَنَا ذَلِکَ وَ عِنْدِی أَلْفُ کِتَابٍ وَ أَرْبَعَهًٌْ وَ عِشْرُونَ أَلْفَ کِتَابٍ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی شَیْثِ بْنِ آدَمَ (خَمْسِینَ صَحِیفَهًًْ وَ عَلَی إِدْرِیسَ (ثَلَاثِینَ وَ عَلَی إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلِ (عِشْرِینَ وَ التَّوْرَاهًَْ وَ الْإِنْجِیلَ وَ الزَّبُورَ وَ الْفُرْقَانَ الْعَظِیمَ؟ فَقُلْتُ: صَدَقْتَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (هَکَذَا یَکُونَ الْإِمَامُ. فَقَالَ: اعْلَمْ یَا سَلْمَانُ الشَّاکُّ فِی أُمُورِنَا وَ عُلُومِنَا کَالْمُمْتَرِی فِی مَعْرِفَتِنَا وَ حُقُوقِنَا قَدْ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فِی کِتَابِهِ فِی غَیْرِ مَوْضِعٍ وَ بَیَّنَ فِیهِ مَا وَجَبَ الْعِلْمُ بِهِ وَ هُوَ غَیْرُ مَکْنُونٍ.
امام علی (علیه السلام)- از سلمان فارسی (رحمة الله علیه) نقل شده است که گفت: در محضر امیرالمؤمنین (علیه السلام) نشسته بودیم که من به ایشان عرض کردم: «میخواهم اندکی از معجزات شما را مشاهده کنم». حضرت فرمود: «ان‌شاءالله معجزه ای نشان خواهم داد. آنگاه حضرت برخاست و به درون منزل خود رفت و درحالی بیرون آمد که بر اسبی سیاه رنگ سوار بود و قبای سفید بر تن و کلاهی سفید بر سر داشت». سپس ندا داد: «ای قنبر! آن اسب را برایم بیرون بیاور». قنبر اسبی سیاه و خالدار را بیرون آورد. پس حضرت به من فرمود: «ای ابا عبدالله! سوار شو». سلمان (رحمة الله علیه) گوید: من نیز سوار شدم. ناگهان دیدم که آن اسب در دو طرف خود، دو بال دارد. حضرت آن اسب را صدا نمود و اسب در هوا به پرواز در آمد و به خدا سوگند! من صدای بال زدن فرشتگان و تسبیح گویی آنان در زیر عرش را میشنیدم. آنگاه به ساحل دریا رسیدیم و آن دریایی پهناور و مواج بود. حضرت نگاه تندی به آن کرد و آن دریا از هیجان خود باز ایستاد و ساکت شد. به ایشان عرض کردم: «ای مولای من، دریا از نگاهتان آرام شد»؟ فرمود: «ترسید که درباره‌ی آن دستوری صادر کنم». آنگاه دست مرا گرفته و روی آب قدم نهاد و اسبها نیز به‌دنبال ما می‌آمدند. به خدا قسم که نه پاهای ما خیس شد نه سم های اسبان. ما از آن دریا عبور کردیم و به جزیره‌ای رسیدیم که درختان انبوه و میوه های بسیار و رودخانه های زیادی داشت. ناگهان به درخت بزرگی برخوردیم که نه تنه ای داشت و نه شکوفه ای. حضرت با عصایی که در دست داشت، ضربه ای به آن زد. آن درخت شکافته شد و ناقه ای به طول هشتاد ذراع که عرض آن چهل ذراع و دم آن کوتاه بود، از آن بیرون آمد. حضرت به من فرمود: «نزد ناقه برو و از شیر آن بنوش تا سیراب گردی. من نیز به‌طرف ناقه رفته و از شیر آن نوشیدم تا اینکه سیراب شدم. شیر آن ناقه از عسل شیرین‌تر و از کره نرم‌تر بود. حضرت به من فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! آیا این خوب است»؟ گفتم: «ای مولای من، چه چیز خوب‌تر از این می تواند باشد»؟ فرمود: «آیا میخواهی چیزی خوب‌تر از آن نشانت دهم»؟ گفتم: «آری یا امیرالمؤمنین (علیه السلام)». فرمود: «ای حسناء! بیرون آی». پس ناقه ای بیرون شد که طول آن صدوبیست ذراع و عرض آن شصت ذراع و سر آن از یاقوت سرخ و سینه‌ی آن از عنبر خاکستری رنگ و پاهای آن از زبرجد سبز و زمام آن از یاقوت سبز و پهلوی راستش از طلا و پهلوی چپ آن از نقره و عرض آن از مروارید نرم و مرطوب بود. حضرت به من فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! از شیر آن بنوش». سلمان (رحمة الله علیه) گوید: من پستان آن ناقه را به دهان گرفتم. ناگهان متوجّه شدم که از آن عسل خالص و ناب بیرون می‌آید. پرسیدم: «ای سرورم! این ناقه از چه کسی است»؟ فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! این ناقه برای تو و دیگر مؤمنان از پیروان من است». سپس فرمود: «ای ناقه! به‌سوی درخت بازگرد». آن ناقه هم فورا بازگشت. سپس حضرت مرا به آن جزیره، کنار درختی برد که پای آن درخت سفره ای بزرگ از غذا بود که بوی مشک از آن به مشام می رسید. ناگهان پرنده‌ی بزرگی به شکل عقاب برجست و به حضرت سلام کرد و باز به‌جای خود بازگشت. پرسیدم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! این سفره چیست»؟ فرمود: «این سفره در اینجا برای شیعیان ما گسترده شده است». گفتم: «این پرنده چیست»؟ فرمود: «فرشته ای است که تا روز قیامت بر آن گمارده شده است». پرسیدم: «ای سرور من! او در اینجا تنهاست»؟ فرمود: «خضر (علیه السلام) روزی یک‌بار از کنار او گذر می کند». سپس حضرت دست مرا گرفته و به‌سوی دریای دیگری برد. ناگهان به جزیره‌ی بزرگی رسیدیم که قصری در آن بود که یک خشت از طلا و خشتی دیگر از نقره و کنگره‌اش از عقیق زرد بود و در هر رکن آن هفتاد صف از فرشتگان بودند. آن فرشتگان به حضرت سلام کردند و حضرت به آنان اجازه داد که به جایگاه خود بازگردند. سلمان (رحمة الله علیه) گوید: «آنگاه امیرالمؤمنین (علیه السلام) وارد آن قصر شد و در آن قصر از درختان و میوه‌ها و نهرها و پرندگان و نیز انواع گیاهان وجود داشت. امیرالمؤمنین (علیه السلام) شروع به قدم‌زدن کرد تا اینکه به آن سوی کاخ رسید و بر کنار برکه ای که در باغ بود، ایستاد. بعد از آن، به پشت بام آن قصر رفت. در آنجا تختی از طلای سرخ بود که حضرت بر روی آن نشست. ما بر قصر مشرف بودیم. ناگهان دریای سیاهی را دیدیم که موج‌هایش چون کوه های افراشته بودند. حضرت نگاه تندی به آن نمود و دریا همچون کسی که جرمی مرتکب شده باشد، با نگاه حضرت از جوشش افتاد. عرض کردم: «زمانی‌که به دریا نگاه کردید، دریا از جوشش افتاد». فرمود: «دریا ترسید که در مورد آن، امری صادر کنم. ای سلمان (رحمة الله علیه)! می دانی که این کدام دریاست»؟ گفتم: «نه. مولای من». فرمود: «این همان دریایی است که فرعون و سران او در آن غرق شدند. آن شهر به‌وسیله‌ی بال جبرئیل به هوا برده شد و بعد هم در هوا پرتاب شد و بعد هم در ته این دریا سقوط کرد که تا روز قیامت در آنجا خواهد بود». از ایشان پرسیدم: «ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)! آیا ما به‌اندازه‌ی دو فرسخ راه پیموده ایم»؟ فرمود: «بلکه به‌اندازه‌ی پنجاه هزار فرسخ راه پیموده ای و هزار مرتبه دور دنیا را گشته ای». گفتم: «مولایم، چگونه چنین چیزی ممکن است»؟ فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! اگر ذوالقرنین شرق و غرب عالم را زیر گام نهاده باشد و به سد یأجوج و مأجوج رسیده باشد، آیا این کار برای من که امیرمؤمنان و جانشین رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستم، ناممکن است؟ ای سلمان (رحمة الله علیه)! آیا این آیه را نخوانده‌ای: دانای غیب اوست و هیچکس را بر اسرار غیبش آگاه نمی‌سازد، مگر رسولانی که آنان را برگزیده و مراقبینی از پیش‌رو و پشت‌سر برای آنها قرار می‌دهد. (جن/۲۷۲۶)». گفتم: «چرا، یا امیرالمؤمنین (علیه السلام)». فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! منم آن رسولی که خداوند او را بر غیب خود آگاه ساخت، و من عالم ربّانی هستم و من همان کسی هستم که خداوند سختی ها را برایم آسان نموده و دور را برایم درنوردیده است». سلمان (رحمة الله علیه) گوید: دراین‌هنگام صدایی شنیدم که در آسمان فریاد می کرد و من صدا را می شنیدم، امّا صاحب آن را نمی دیدم. آن صدا میگفت: «راست گفتی، راست گفتی. تو راستگویی و به راستگویی شناخته شده‌ای. درود خداوند بر تو باد». آنگاه حضرت ایستاد و بر اسب خود سوار شد و من نیز بر اسب خود سوار شدم. آن حضرت آن دو اسب را ندا داد و اسب ها به پرواز در آمدند که ناگهان خود را بر دروازه کوفه یافتیم. این همه ماجرا در مدّتی روی داد که از شب سه ساعت سپری شده بود. سپس حضرت فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! وای بر کسی که ما را آنگونه که شایسته است، نشناخته و ولایت ما را نپذیرد. ای سلمان (رحمة الله علیه)! کدام‌یک برتر است؟ محمّد (صلی الله علیه و آله) یا سلیمان‌بن‌داود»؟ گفتم: «البتّه که محمّد (صلی الله علیه و آله) برتر است». فرمود: « ای سلمان (رحمة الله علیه)! آصف‌بن‌برخیا که یک علم از کتاب را دارا بود، توانست در یک چشم‌بهم‌زدن تخت بلقیس را به نزد سلیمان (رحمة الله علیه) بیاورد. پس چگونه نتوانم چنین کاری کنم درحالی من علم یکصدوبیست‌وچهار هزار کتاب را دارم که خداوند از آن، بر شیث‌بن‌آدم پنجاه صحیفه و بر ادریس سی صحیفه و بر ابراهیم خلیل (علیه السلام)، بیست صحیفه نازل کرد و تورات و انجیل و زبور و قرآن که خداوند نازل نمود، جزو همان یکصدوبیست‌وچهار هزار کتاب است. گفتم: «راست می‌گویی ای امیرالمؤمنین (علیه السلام)، امام چنین است». فرمود: «ای سلمان (رحمة الله علیه)! کسی که در امور ما و علوم ما شک داشته باشد، همچون کسی است که در معرفت و حقوق ما تردید داشته باشد؛ درحالی‌که خداوند در چندین جای کتابش ولایت ما را واجب نموده و در کتاب خود آنچه را که دانستنش واجب است، نیز بیان کرده است که این مطلب واضح و آشکار است».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۰
الرّسول ( عَنْ حُذَیْفَهًَْ بْنِ أَسِیدٍ الْغِفَارِیِّ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً فِی الْمَدِینَهًِْ فِی ظِلِّ حَائِطٍ قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی غُرْفَهًٍْ فَاطَّلَعَ عَلَیْنَا فَقَالَ فِیمَ أَنْتُمْ فَقُلْنَا نَتَحَدَّثُ قَالَ عَمَّ ذَا قُلْنَا عَنِ السَّاعَهًِْ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَ السَّاعَهًَْ حَتَّی تَرَوْنَ قَبْلَهَا عَشْرَ آیَاتٍ طُلُوعَ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ الدَّجَّالَ وَ دَابَّهًَْ الْأَرْضِ وَ ثَلَاثَهًَْ خُسُوفٍ فِی الْأَرْضِ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِیرَهًِْ الْعَرَبِ وَ خُرُوجُ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ (وَ خُرُوجُ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ تَکُونُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ نَارٌ تَخْرُجُ مِنَ الْیَمَنِ مِنْ قَعْرِ الْأَرْضِ لَا تَدَعُ خَلْفَهَا أَحَداً تَسُوقُ النَّاسَ إِلَی الْمَحْشَرِ کُلَّمَا قَامُوا قَامَتْ لَهُمْ تَسُوقُهُمْ إِلَی الْمَحْشَرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حذیفهًْ‌بن‌اسید غفاری گوید: در سایه‌ی دیواری در مدینه نشسته بودیم و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در حجره‌ای تشریف داشت نظرش به ما افتاد و فرمود: «چه کار می‌کنید»؟ عرض کردیم: «صحبت می‌کنیم». فرمود: «درباره‌ی چه»؟ عرض کردیم: «درباره‌ی قیامت». فرمود: «شما قیامت را نخواهید دید تا آنکه پیش از آن ده نشانه ببینید؛ سرزدن آفتاب از مغرب و دجال را و جنبنده‌ی مخصوصی را بر روی زمین و سه فرورفتن را در زمین: یکی در خاور و یکی در باختر و یکی در جزیرهًْ العرب و خروج عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) و خروج یأجوج و مأجوج را و در پایان عمر دنیا، آتشی از درون زمین در یمن بیرون می‌آید که هیچکس را پشت سر خود نمی‌گذارد و مردم را به صحرای محشر میراند هرجا که از رفتار بایستند آتش هم می‌ایستد و آنان را به محشر میراند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۶
الرّسول ( عَنِ الْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهًَْ عَمَّنْ سَمِعَ حُذَیْفَهًَْ بْنَ أَسِیدٍ یَقُولُ سَمِعْتُ النَّبِیَّ (یَقُولُ عَشْرُ آیَاتٍ بَیْنَ یَدَیِ السَّاعَهًِْ خَمْسٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَمْسٌ بِالْمَغْرِبِ فَذَکَرَ الدَّابَّهًَْ وَ الدَّجَّالَ وَ طُلُوعَ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ (وَ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ أَنَّهُ یَغْلِبُهُمُ وَ یُغْرِقُهُمْ فِی الْبَحْر.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حکم‌بن‌عتیبه نقل میکند: از کسی که از حذیفهًْ‌بن‌اسید شنیده میگوید: از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیدم که می‌فرمود: «ده علامت است که در نزدیکی رستاخیز است؛ پنج علامت در خاور و پنج علامت در باختر؛ پس این آیات را بیان فرمود: جنبنده مخصوصی در روی زمین، دجال، سرزدن آفتاب از باختر و [فرودآمدن] عیسی‌بن‌مریم و یأجوج و مأجوج که عیسی (علیه السلام) بر یأجوج مأجوج پیروز می‌گردد و آنان را در دریا غرق میکند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۶
دسته 10 :
امیرالمؤمنین ( فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوهُ بِالْحَدِیدِ فَأَتَوْا بِهِ فَوَضَعَهُ بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ یَعْنِی بَیْنَ الْجَبَلَیْنِ حَتَّی سَوَّی بَیْنَهُمَا ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوا بِالنَّارِ فَأَتَوْا بِهَا فَنَفَخُوا تَحْتَ الْحَدِیدِ حَتَّی صَارَ مِثْلَ النَّارِ ثُمَّ صَبَّ عَلَیْهِ الْقِطْرَ وَ هُوَ الصُّفْرُ حَتَّی سَدَّهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً إِلَی قَوْلِهِ نَقْبا.
امام علی (علیه السلام)- [ذوالقرنین] به آنها دستور داد که قطعات بزرگ آهن را برایش بیاورند [و روی هم بچینند] تا وقتی که کاملاً میان آن دو کوه را پوشاند. سپس دستور داد تا آتش بیاورند. وقتی آتش آوردند، آهن را با آن گداخته کردند و بر رویش مس ریختند و شکاف را به کلّی مسدود کردند و این است معنای این سخن خداوند متعال: حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً … نَقْبا.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۸
أمیرالمؤمنین ( فَاحْتُفِرَ لَهُ جَبَلُ حَدِیدٍ فَقَلَعُوا لَهُ أَمْثَالَ اللَّبِنِ فَطَرَحَ بَعْضَهُ عَلَی بَعْضٍ فِیمَا بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ وَ کَانَ ذُوالْقَرْنَیْنِ هُوَ أَوَّلَ مَنْ بَنَی رَدْماً عَلَی الْأَرْضِ ثُمَّ جَمَعَ عَلَیْهِ الْحَطَبَ وَ أَلْهَبَ فِیهِ النَّارَ وَ وَضَعَ عَلَیْهِ الْمَنَافِیخَ فَنَفَخُوا عَلَیْهِ فَلَمَّا ذَابَ قَالَ آتُونِی بِقِطْرٍ وَ هُوَ الْمِسُّ الْأَحْمَرُ قَالَ فَاحْتَفَرُوا لَهُ جَبَلًا مِنْ مِسٍّ فَطَرَحُوهُ عَلَی الْحَدِیدِ فَذَابَ مَعَهُ وَ اخْتَلَطَ بِهِ
امام علی (علیه السلام)- ذوالقرنین برای ساخت آن سد کوهی از آهن را کاوید و آنان برای او از آن کوه چیزهای مانند خِشت خام بیرون کشیدند. ذوالقرنین آن چیزها را در میان آن دو کوه بر روی یکدیگر ریخت. او نخستین کسی بود که سدی را بر روی زمین ساخت. سپس آنان برای او هیزم گرد آوردند و او در آنها آتش روشن کرد و دَم های آهنگری را در کنار آنها قرار داد و آنها در آن آتش دمیدند. وقتی آهن گداخته شد، ذوالقرنین گفت: «قِطر که همان مس سرخ رنگ است را برایم بیاورید». حضرت فرمود: آنان برای ذوالقرنین کوهی از مس را کاویدند و آن را روی آن آهن ریختند. مس به همراه آهن، گداخته شد و با آن در هم آمیخت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۸
امیرالمؤمنین ( فَأَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوهُ بِالْحَدِیدِ فَأَتَوْا بِهِ فَوَضَعَهُ بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ یَعْنِی بَیْنَ الْجَبَلَیْنِ حَتَّی سَوَّی بَیْنَهُمَا ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ یَأْتُوا بِالنَّارِ فَأَتَوْا بِهَا فَنَفَخُوا تَحْتَ الْحَدِیدِ حَتَّی صَارَ مِثْلَ النَّارِ ثُمَّ صَبَّ عَلَیْهِ الْقِطْرَ وَ هُوَ الصُّفْرُ حَتَّی سَدَّهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً إِلَی قَوْلِهِ نَقْبا.
امام علی (علیه السلام)- [ذوالقرنین] به آنها دستور داد که قطعات بزرگ آهن را برایش بیاورند [و روی هم بچینند] تا وقتی که کاملاً میان آن دو کوه را پوشاند. سپس دستور داد تا آتش بیاورند. وقتی آتش آوردند، آهن را با آن گداخته کردند و بر رویش مس ریختند و شکاف را به کلّی مسدود کردند و این است معنای این سخن خداوند متعال: حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً … نَقْبا.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۸
أمیرالمؤمنین ( فَاحْتُفِرَ لَهُ جَبَلُ حَدِیدٍ فَقَلَعُوا لَهُ أَمْثَالَ اللَّبِنِ فَطَرَحَ بَعْضَهُ عَلَی بَعْضٍ فِیمَا بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ وَ کَانَ ذُوالْقَرْنَیْنِ هُوَ أَوَّلَ مَنْ بَنَی رَدْماً عَلَی الْأَرْضِ ثُمَّ جَمَعَ عَلَیْهِ الْحَطَبَ وَ أَلْهَبَ فِیهِ النَّارَ وَ وَضَعَ عَلَیْهِ الْمَنَافِیخَ فَنَفَخُوا عَلَیْهِ فَلَمَّا ذَابَ قَالَ آتُونِی بِقِطْرٍ وَ هُوَ الْمِسُّ الْأَحْمَرُ قَالَ فَاحْتَفَرُوا لَهُ جَبَلًا مِنْ مِسٍّ فَطَرَحُوهُ عَلَی الْحَدِیدِ فَذَابَ مَعَهُ وَ اخْتَلَطَ بِهِ
امام علی (علیه السلام)- ذوالقرنین برای ساخت آن سد کوهی از آهن را کاوید و آنان برای او از آن کوه چیزهای مانند خِشت خام بیرون کشیدند. ذوالقرنین آن چیزها را در میان آن دو کوه بر روی یکدیگر ریخت. او نخستین کسی بود که سدی را بر روی زمین ساخت. سپس آنان برای او هیزم گرد آوردند و او در آنها آتش روشن کرد و دَم های آهنگری را در کنار آنها قرار داد و آنها در آن آتش دمیدند. وقتی آهن گداخته شد، ذوالقرنین گفت: «قِطر که همان مس سرخ رنگ است را برایم بیاورید». حضرت فرمود: آنان برای ذوالقرنین کوهی از مس را کاویدند و آن را روی آن آهن ریختند. مس به همراه آهن، گداخته شد و با آن در هم آمیخت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۲۸
دسته 11:
آیه ۹۸ – سوره کهف
آیه قالَ هذا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّي فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاءَ وَ كانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا [98]
[آنگاه] گفت: «اين رحمتى از جانب پروردگار من است؛ و هنگامى‌كه وعده‌ی پروردگارم فرا رسد، آن را درهم مى‌كوبد؛ و وعده‌ی پروردگارم حق است».
الصّادق ( ٍعَنِ الْمُفَضَّلِ قَالَ: سَأَلْتُ الصَّادِقَ (عَنْ قَوْلِهِ فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ قَالَ رَفَعَ التَّقِیَّهًَْ عِنْدَ قِیَامِ القائم (فَیَنْتَقِمُ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ.
امام صادق (علیه السلام)- مفضّل گوید: از امام صادق (علیه السلام) معنای این آیه: فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ را پرسیدم. فرمود: «برداشتن تقیّه در هنگام ظاهرشدن امر خداوند است که آن زمان، خدا از دشمنان خویش انتقام می‌گیرد».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۰
علی‌بن‌ابراهیم ( قَالَ ذُوالْقَرْنَیْنِ هذا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّی فَإِذا جاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ وَ کانَ وَعْدُ رَبِّی حَقًّا قَالَ إِذَا کَانَ قَبْلَ یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ انْهَدَمَ السَّدُّ وَ خَرَجَ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ إِلَی الْعُمْرَانِ وَ أَکَلُوا النَّاس.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- ذوالقرنین گفت: «این رحمتی از جانب پروردگار من است؛ و هنگامی‌که وعده‌ی پروردگارم فرا رسد، آن را درهم می‌کوبد؛ و وعده‌ی پروردگارم حق است».
در آخر الزمان و قبل از روز قیامت این سد ویران میشود و یأجوج و مأجوج(که قومی انسان نما ولی غیر انسان اند) خواهند آمد و انسان ها بسیاری را میخورند! .
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۰
آیه ۹۹ – سوره کهف
آیه وَ تَرَكْنا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ في بَعْضٍ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً [99]
و در آن روز [كه جهان پايان مى‌گيرد]، ما آنان را چنان رها مى‌كنيم كه در هم موج مى‌زنند؛ و در صور (شيپور) دميده مى‌شود؛ و ما آنها را كاملاً جمع مى‌كنيم.
أمیرالمؤمنین ( وَ تَرَکْنا بَعْضَهُمْ یَوْمَئِذٍ یَمُوجُ فِی بَعْضٍ یَعْنِی یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ.
امام علی (علیه السلام)- وَ تَرَکْنا بَعْضَهُمْ یَوْمَئِذٍ یَمُوجُ فی بَعْض؛ یعنی در روز قیامت.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۰
الرّسول ( عَنْ حُذَیْفَهًَْ بْنِ أَسِیدٍ الْغِفَارِیِّ قَالَ: کُنَّا جُلُوساً فِی الْمَدِینَهًِْ فِی ظِلِّ حَائِطٍ قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (فِی غُرْفَهًٍْ فَاطَّلَعَ عَلَیْنَا فَقَالَ فِیمَ أَنْتُمْ فَقُلْنَا نَتَحَدَّثُ قَالَ عَمَّ ذَا قُلْنَا عَنِ السَّاعَهًِْ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَ السَّاعَهًَْ حَتَّی تَرَوْنَ قَبْلَهَا عَشْرَ آیَاتٍ طُلُوعَ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ الدَّجَّالَ وَ دَابَّهًَْ الْأَرْضِ وَ ثَلَاثَهًَْ خُسُوفٍ فِی الْأَرْضِ خَسْفٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَسْفٌ بِالْمَغْرِبِ وَ خَسْفٌ بِجَزِیرَهًِْ الْعَرَبِ وَ خُرُوجُ عِیسَی ابْنِ مَرْیَمَ (وَ خُرُوجُ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ تَکُونُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ نَارٌ تَخْرُجُ مِنَ الْیَمَنِ مِنْ قَعْرِ الْأَرْضِ لَا تَدَعُ خَلْفَهَا أَحَداً تَسُوقُ النَّاسَ إِلَی الْمَحْشَرِ کُلَّمَا قَامُوا قَامَتْ لَهُمْ تَسُوقُهُمْ إِلَی الْمَحْشَرِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حذیفهًْ‌بن‌اسید غفاری گوید: «در مدینه، کنار دیوار خانه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بودیم و پیامبر (صلی الله علیه و آله) در حجره‌ای بود». به ما نگریست و فرمود: «چه می‌کنید»؟ گفتیم: «سخن می‌گفتیم». پرسید: «درباره‌ی چه چیزی»؟ گفتیم: «درباره‌ی قیامت». فرمود: «شما قیامت را نخواهید دید تا آنکه پیش از آن ده چیز را ببینید؛ برآمدن خورشید از باختر، دجال، دابّهًْ الارض، و سه مرحله از فروشدن زمین، یکی در خاور، دیگری در باختر و سوّمی در جزیرهًْ العرب، و ظهور عیسی (علیه السلام) و خروج یأجوج و مأجوج. وانگهی در آخرالزمان آتشی در یمن از ژرفای زمین بیرون می‌آید که هیچ‌چیز را باقی نمی‌گذارد و همگان را به‌سوی محشر پیش میراند. هرچه از پیش آن بگریزند، همچنان برای آنان پا برجاست و آنان را به‌سوی محشر میراند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۰
الرّسول ( عَنِ الْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهًَْ عَمَّنْ سَمِعَ حُذَیْفَهًَْ بْنَ أَسِیدٍ یَقُولُ سَمِعْتُ النَّبِیَّ (یَقُولُ عَشْرُ آیَاتٍ بَیْنَ یَدَیِ السَّاعَهًِْ خَمْسٌ بِالْمَشْرِقِ وَ خَمْسٌ بِالْمَغْرِبِ فَذَکَرَ الدَّابَّهًَْ وَ الدَّجَّالَ وَ طُلُوعَ الشَّمْسِ مِنْ مَغْرِبِهَا وَ عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ (وَ یَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ وَ أَنَّهُ یَغْلِبُهُمُ وَ یُغْرِقُهُمْ فِی الْبَحْرِ وَ لَمْ یَذْکُرْ تَمَامَ الْآیَاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- حذیفهًْ بن اسید گوید: از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: «پیش از برپایی قیامت ده نشانه وجود دارد: پنج نشانه در مشرق و پنج نشانه در مغرب، آنگاه این نشانه‌ها را بیان کرد: دابّهًْ الارض و دجّال و طلوع آفتاب از مغرب و آمدن عیسی بن مریم (علیه السلام) و یأجوج و مأجوج و اینکه او بر آنان غلبه میکند و آنان را در دریا غرق می‌سازد»، و همه آن نشانه‌ها را بیان نکرد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۶۳۰
دسته12 : همه چیز در باره جابلسا و جابلقا
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ قَالَ إِنَّ لِلَّهِ بَلْدَةً خَلْفَ الْمَغْرِبِ يُقَالُ لَهَا جَابَلْقَا وَ فِي جَابَلْقَا سَبْعُونَ أَلْفَ أُمَّةٍ لَيْسَ مِنْهَا أُمَّةٌ إِلَّا مِثْلَ هَذِهِ الْأُمَّةِ فَمَا عَصَوُا اللَّهَ طَرْفَةَ عَيْنٍ فَمَا يَعْمَلُونَ عَمَلًا وَ لَا يَقُولُونَ قَوْلًا إِلَّا الدُّعَاءَ عَلَى الْأَوَّلَيْنِ وَ الْبَرَاءَةَ مِنْهُمَا وَ الْوَلَايَةَ لِأَهْلِ بَيْتِ رَسُولِ اللَّهِ.
امیرالمومنین صلوات الله علیه فرمود:برای خداوند است سرزمینی در پس مغرب که به آن “جابلقا” گفته میشود.و در جابلقا هفتاد هزار امت هست که هر کدام آنها مثل این امت هستند و آنان به اندازه چشم بر هم زدنی خدا را معصیت نکرده اند.پس هیچ عملی انجام نمی دهند و هیچ گفته ای نمی گویند مگر لعن کردن اولی ابوبکر و دومی عمر و برائت جستن از آن دو و اظهار ولایت به اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله.
و منه، عن يعقوب بن إسحاق بن إبراهيم الجريري عن أبي عمران الأرمني عن الحسين بن الجارود عمن حدثه عن أبي عبد الله علیه السلام قال: إن من وراء أرضكم هذه أرضا بيضاء ضوؤها منها فيها خلق يعبدون الله لا يشركون به شيئا يتبرءون من فلان و فلان.
امام صادق علیه السلام فرمود : همانا در پس این سرزمین شما سرزمین درخشانی است که نور آن از خود آن است (یعنی توسط فعالیت های گیاهان و موجودات و باکتری ها و… خاصی نور تولید میشود- مثل بیلومینانس یا تولید نور در دریا توسط باکتری ها و جانوران) ، که در آن خلایقی هستند که خدا را عبادت میکنند و هیچگاه به او شرک نمی ورزند و همه از (فلانی)ابوبکر و (فلانی)عمر برائت می جویند.
وجود 40 سرزمین یا قلمرو که دارای خورشید ماه هایی مخصوص اند بر ری همین صفحه زمین اول که قلمروی بشر تنها یکی از 40 تا سرزمین و 40 قلمرو زیر همین گنبد اولین اسمان است :
منه، عن أحمد بن موسى عن الحسين بن موسى الخشاب عن علي بن حسان عن عبد الرحيم بن كثير عن أبي عبد الله علیه السلام قال: إن من وراء عين شمسكم هذه أربعين عين شمس فيها خلق كثير و إن من وراء قمركم أربعين قمرا فيها خلق كثير لا يدرون أن الله خلق آدم أم لم يخلقه ألهموا إلهاما لعنة الاول و الثانی.
امام صادق(علیه السلام) می فرماید:
در ورای این خورشید شما چهل خورشید دیگر است که در ورای ان ها مخلوقات بسیاری وجود دارند ودر ورای این ماه شما چهل ماه است که مخلوقات بسیاری در انها زندگی می کنند. (بصائر الدرجات ص۵۱۰)
منه، عن سلمة بن الخطاب عن سليمان بن سماعة و عبد الله بن محمد عن عبد الله بن القاسم عن سماعة يرفعه إلى الحسن و أبي الجارود و ذكراه عن أبي سعيد الهمداني قال قال الحسن بن علي علیه السلام إن لله مدينة في المشرق و مدينة في المغرب على كل واحد سور من حديد في كل سور سبعون ألف مصراع يدخل من كل مصراع سبعون ألف لغة آدمي ليس منها لغة إلا مخالف الأخرى و ما منها لغة إلا و قد علمناها و ما فيهما و ما بينهما ابن نبي غيري و غير أخي و أنا الحجة عليهم.
مولا امام حسن علیه السلام فرمود: به راستی خدا را دو شهر است، شهري در مشرق و شهري در مغرب، و هر کدام را باروئی و برجی است از آهن، در هر باروئی هفتاد هزار مصراع است که در هر مصراع هفتاد هزار زبان مکتوب هست که هر یک با دیگري تفاوت دارند.و ما همه آن زبان ها را میدانیم و در آن ها و در میان آن ها پیغمبرزاده اي جز من و جز برادرم نیست، و من حجت بر همه آن ها هستم.
منه، عن أحمد بن الحسين عن علي بن الزيات عن عبيد الله بن عبد الله الدهقان عن أبي الحسن العسکری علیه السلام = (امام هادی) قال سمعته يقول إن لله خلف هذا النطاق زبرجدة خضراء فمن خضرتها اخضرت السماء قال قلت و ما النطاق قال الحجاب و لله وراء ذلك سبعون ألف عالم أكثر من عدد الإنس و الجن و كلهم يلعن فلانا و فلانا.
🔹مولا امام هادي علیه السلام همیشه می فرمود: به راستی براي خدا در پشت این نطاق آسمانی، یک زبرجد سبزي است که از سبزی آن آسمان سبزه فام است. گفتم: نطاق چیست؟ فرمود: پرده است، و براي خدا در پشت آن هفتاد هزار عالم است، بیش از تعداد آدمیان و جنیان و همه فلان و فلان را لعنت می کنند.
📚بصائرالدرجات ص533_ باب في الأئمة أن الخلق الذي خلف المشرق و المغرب يعرفونهم و يؤتونهم و يبرأُون من أعدائهم — 📚بحار الأنوار(ط – بيروت)ج54 ص329_330
امیر المومنین علی علیه السلام می فرماید:
خداوند پشت مغرب سرزمینی دارد که به ان جابلقا می گویند ودر جابلقا هفتاد تمدن است که هیچ یک مثل این تمدن (بشری) نیست هیچ گاه نافرمانی خداوند نکرده اند.
وفی خلقکم و ما یبث من دابه آیات لقوم یوقنون(جاثیه/۴) ودر خلقت شما و آنچه از جنبندگان که پراکندیم نشانه هائیست برای قومی که یقین آورندگانند.
ابن عبّاس گوید رسول خدا بر ما وارد شد در حالی که حلقه حلقه نشسته بودیم ؛ پس به ما فرمود: در چه کارید؟ گفتیم: درباره ی خورشید فکر می کنیم که چگونه طلوع می کند و چگونه غروب می نماید. فرمودند: احسنت بر شما چنین کنید و تفکّر نمایید در مخلوق و تفکّر نکنید در خالق. پس همانا خدا خلق نمود هر چه را که خواست برای هر چه که خواست که شما تعجّب می کنید از آن. همانا از پشت قاف هفت دریاست که هر دریایی پانصد سال است و از پشت آن هفت زمین است که نور آن اهلش را روشن می کند. و از پشت آن هفتاد هزار امّت است که خلق شده اند به مانند پرندگان. او و جوجه اش همواره در هوا هستند و از تسبیح واحد خسته نمی شوند. و از پشت آن هفتاد هزار امّت است که از باد خلق شده اند و غذا ، نوشیدنی ، لباس ، ظروف و حیوانات آنها از باد است. لانه های حیوانات آنها در زمین مستقرّ نمی شود تا بر پایی قیامت ؛ چشمان آنها در سینه ی آنهاست. هر کدام آنها یک بار می خوابد و بیدار می شود در حالی که روزی اش بالای سر اوست. و از پشت آن سایه ی عرش است و در سایه عرش هفتاد هزار امّت است که نمی دانند خدا آدم و بنی آدمی آفریده است و نمی دانند که ابلیس و بنی ابلیسی خلق نموده است و این است قول خدا که فرمود:« وَ یَخْلُقُ ما لا تَعْلَمُونَ ـ و خلق می کند آنچه را که نمی دانید. » » (بحارالأنوار ،ج۵۴ ،ص۳۴۸)
امیرالمومنین علی علیه السلام فرمودند: « إِنَّ مِنْ وَرَاءِ قَافٍ عَالَماً لَا یَصِلُ إِلَیْهِ أَحَدٌ غَیْرِی وَ أَنَا الْمُحِیطُ بِمَا وَرَاءَهُ وَ عِلْمِی بِهِ کَعِلْمِی بِدُنْیَاکُمْ َذِهِ وَ أَنَا الْحَفِیظُ الشَّهِیدُ عَلَیْهَا وَ لَوْ أَرَدْتُ أَنْ أَجُوبُ الدُّنْیَا بِأَسْرِهَا وَ السَّمَاوَاتِ السَّبْعَ وَ الْأَرَضِینَ فِی أَقَلَّ مِنْ طَرْفَةِ عَیْنٍ لَفَعَلْتُ لِمَا عِنْدِی مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ وَ أَنَا الْآیَةُ الْعُظْمَى وَ الْمُعْجِزُ الْبَاهِرُ . ـــــ پشت قاف عالمی است که جز من به آن نمی رسد و من محیط هستم به فراتر از آن و علم من به آن مانند علم من است به این دنیای شما و منم نگهبان و شاهد بر آن عالم و اگر بخواهم به سرعت جواب دهم دنیا را تماماً و آسمانها و زمینهای هفتگانه را در کمتر از چشم بر هم زدنی می توانم ؛ به خاطر اسم عظمی که نزد من است و منم آیه عظمای خدا و معجزه ی باهر.» (بحارالأنوار، ج۵۴ ، ص۳۳۶)
قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علی علیه السلام :« هَذِهِ النُّجُومُ الَّتِی فِی السَّمَاءِ مَدَائِنُ مِثْلُ الْمَدَائِنِ الَّتِی فِی الْأَرْضِ مَرْبُوطَةٌ کُلُّ مَدِینَةٍ إِلَى عَمُودٍ مِنْ نُورٍ طُولُ ذَلِکَ الْعَمُودِ فِی السَّمَاءِ مَسِیرَةُ مِائَتَیْنِ وَ خَمْسِینَ سَنَةً ــــ این ستارگانی که در آسمان می باشند شهرهایی هستند مانند شهرهای موجود در زمین که هر شهری به ستونی از نور مربوط و متّصل است که طول آن ستون در آسمان به اندازه ی مسیر دویست و پنجاه سال است.» (بحارالأنوار ، ج۵۵ ،ص۹۱)
🔖 اهل جابلقا از نسل مومنانی هستند که به هود علیه السلام ایمان آورده بودند و در زبان سریانی به آنها مرقيسا گفته میشود .
و کسانی که در غروبگاه خورشید زندگی میکنند اهل جابرسا هستند و هر کدام از این دو شهر هزار دروازه دارد و بین هر دروازه فرسخها راه است .
ورای جابلقا امت هایی هستند بنام تافیل و تارس که در مجاورت قوم یاجوج و ماجوج زندگی میکنند .
📚 تفسیر قرطبی
https://lib.eshia.ir/15390/11/53
🔖 جابلسا شهری در مغرب است که ورای آن انسانی وجود ندارد .
📚مراه العقول علامه مجلسی
https://lib.eshia.ir/71429/5/357
همانا کوه قاف مشرف بر سایر کوهها است و به وسیله آن است که خداوند ساکنان زمین را صبح و شام حفظ میکند . و پشت آن کوه دریایی محیط بر کوه قاف وجود دارد و حول کوه قاف دیگرآسمان دوم به صورت قبه روی آن قرار گرفته است . (قبة=گنبد)
و همینطور ورای آن ، دریاها محیط بر کوه به تعداد آسمانها وجود دارد . و هر آسمانی گنبد دوار و به صورت قبه روی کوه قرار گرفته است.
و در دریاها و سواحلش و خشکی هایش فرشتگانی هستند که جز خدا کسی تعداد انها را نمیداند و خدا را آنگونه که شایسته اش است میپرستند.
روح البيان نویسنده : إسماعيل حقي جلد : 9 صفحه : 102
https://lib.eshia.ir/41772/9/102
عن أمير المؤمنين (عليه السلام) قال: إنّ من وراء قاف عالما لا يصل إليه أحد غيري و أنا المحيط بما وراءه، و العلم به كعلمي بدنياكم هذه، و أنا الحفيظ الشهيد عليها، و لو أردت أن أجوب الدنيا بأسرها، و السّماوات السبع كالأرضين في أقل من طرفة عين لفعلت؛ لما عندي من الاسم الأعظم، و أنا الآية العظمى، و المعجز الباهر
🔖 امام علی علیه السلام فرمودند :
همانا ورای کوه قاف عالمی است که هیچکس غیر از من به آنجا نرسیده است. و من به ورای آن احاطه دارم و علمم به آنجا همانند علمم به این دنیا است و من حافظ و گواه آن نیز میباشم
و اگر می خواستم تمام دنیا و هفت آسمان و هفت زمین را کمتر از یک چشم بر هم زدنی طی میکردم . چون اسم اعظم نزد من است و من آیه عظمی و معجزه درخشان هستم .
📚 مشارق أنوار اليقين في أسرار أمير المؤمنين(ع) ج1 ص 66
https://lib.eshia.ir/86872/1/66
بحار الأنوار ج 57 ص 336
https://lib.eshia.ir/11008/57/336
طبق حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه واله یاجوج و ماجوج دارای سه صنف هستند .
صنفی قدی بسیار بلند مثل درخت نخل دارند .
صنفی قدرتمند که طول و عرض قامت آنها برابر است و کوه و آهن مانع آنها نیست.
صنفی هم هست قد کوتاه که مثل ملخ هر چه بر سر راهشان بیاید میخورند .
✨چهره یک صنف از یاجوج و ماجوج در شاهنامه فردوسی آمده است ( احتمالا صنف دوم ) :
ز چیز که ما را بدو تاب نیست
ز یاجوج و ماجوج مان خواب نیست
چو آیند بهری سوی شهر ما
غم و رنج باشد همه بهر ما
همه رویهاشان چو روی هیون
زبانها سیه دیده‌ها پر ز خون
سیه روی و دندانها چون گراز
که یارد شدن نزد ایشان فراز
همه تن پر از موی و موی همچو نیل
بر و سینه و گوشهاشان چو پیل
📄نتیجه گیری از شعر فوق :
1. چهره هایی چون هیون ( شتر ) دارند .
2. زبانهایی سیاه و چشم هایی قرمز دارند.
3. چهره هایی تیره و دندانهایی مثل دندان گراز دارند.
4. بدن هایی پر مو به رنگ آبی دارند .
5. دارای گوش هایی بزرگ هستند .
🔖 شیخ صدوق(ره) به نقل از عبد اللَّه بن سلیمان میگوید:
یأجوج و مأجوج، مانند چهارپایان میخوردند و می‌نوشیدند و زایش میکردند و نر و ماده داشتند در صورت و پیکر و خلقت مشابه انسان بودند، امّا قامتشان خیلى کوتاه بود و طول قدّ زن و مردشان مانند بچه‌ها از پنج وجب تجاوز نمی‌کرد و از نظر خلقت و صورت همه در یک اندازه بودند، آنان عریان و پابرهنه بودند، پشم‌ریسى و لباس و کفش در میان آنها نبود و بر تن آنها پشمى مانند پشم شتر بود که آنان را می‌پوشانید و از سرما و گرما محافظت میکرد و هر کدام آنان دو گوش بزرگ داشتند که درون و بیرون آنها یکى مو و دیگرى پشم داشت و به جاى ناخن چنگال داشتند و دندان و نیش‌هاى آنان مانند دندانها و نیش‌هاى درندگان بود.
📄شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 400
قوم یاجوج و ماجوج بشر نیستند ❌
حديث يأجوج ومأجوج) أمير المؤمنين (عليه السلام) قال: خلق الله ألفا ومائتين في البر وألفا ومائتين في البحر وأجناس بني آدم سبعون جنسا والناس ولد آدم ما خلا يأجوج ومأجوج
امیر مؤمنان علی (سلام الله علیها) فرمود: خداوند هزار و دویست امت در خشکی و هزار و دویست امت در دریا آفرید و نژاد فرزندان آدم هفتاد جنس هستند و مردمان همه از فرزندان آدم هستند 👈 غیر از امت یاجوج و ماجوج.
اصول کافی ج 8 ص 220
https://lib.eshia.ir/11005/8/220
✨✨✨✨✨✨✨✨
📕 در مورد یاجوج و ماجوج ، شیخ الطبرسی میگوید كه فساد آنها این بود كه خارج میشدند در حالیکه می كشتند و گوشت آنها و دامهایشان را می خوردند. و گفته شده است : آنها در فصل بهار حمله ور میشدند ، و چیزی را سبز نمی دیدند مگر آنکه میخوردند ، و چیزهای خشک را با خود میبردند ،
📃کلبی؛ گفته است: نیت آنها هنگام عزیمت ، خرابی و ویرانی بود.
🗂در اخبار مربوط به حذیفه آمده است که می گوید: من از رسول خدا (ص) در مورد یاجوج و ماجوج سؤال کردم و او گفت: یاجوج یک ملت است و
ماجوج ملتی دیگر ،
هر ملتی چهار صد ملت دارد ، مردی از آنها نمی میرد تا اینکه هزار نر از صلب خود که همه اسلحه برداشته اند را به دنیا آورد ؛ گفتم: ای رسول خدا ، آنها را برای ما توصیف کن .گفت: آنها سه نوع هستند: یکی از آنها مثل ارز است.گفتم: ای رسول خدا ، ارز چیست؟ گفت: همچون درختان شامی بلند قامت ،
دسته ای دیگر از آنها طول و عرض قامت آنها را یکی است ، و اینها كسانی هستند كه نه كوه در برابر آنها توان ایستادن دارد و نه آهن
و صنف دیگر آنها گوش های خود را با گوش دیگرش حلقه كند و بر هیچ فیل ، و شتر یا خوكی نگذرد ، مگر اینکه آنها را بخورند ، و اگر كسانی كه از آن بمیرد، آن را نیز میخورند.
🔖بحارانوار ج 12 ص 212
https://lib.eshia.ir/11008/12/212
💥این واقعه از نشانه های حتمی است چون آیه شریفه بر وقوع آن صحه گذاشته چنانچه در تفاسیر قدیمی مثل تفسیر قمی مطرح شده است.
قال إذا كان قبل يوم القيامة في آخر الزمان انهدم ذلك السد وخرج ياجوج ومأجوج إلى الدنيا واكلوا الناس وهو قوله: ” حتى إذا فتحت ياجوج وماجوج وهم من كل حدب ينسلون ”
🔖در تفسیر قمی در مورد یاجوج و ماجوج آمده است که آنها در آخرالزمان پس از شکست سد معروف خواهند آمد و آدمیان را خواهند خورد . و این معنای آیه فوق است که فرموده : تا موقعی ک سد شکسته شود و آنها از هر بلندی به سمت شما مثل سیل سرازیر خواهند شد.
📄منابع :
https://lib.eshia.ir/12015/2/41
https://lib.eshia.ir/12015/2/76
📒حتی در انجیل بخش مکاشفات یوحنا هم مختصر ذکری از انها آمده است :
🔖 وقتی هزار سال تمام شد شیطان از زندان خود آزاد خواهد شد و تمامی ملتهای چهارگوشه دنیا را فریب خواهد داد گاگ و مگاگ و آنها را برای جنگ آماده خواهد کرد. تعداد آنان مانند شن در ساحل دریا خواهد بود. – مکاشفه یوحنا ۲۰:۷–۱۰
پس از آنكه سد ذو القرنين به انجام رسيد، يأجوج و مأجوج براثر كثرت جمعيت، مثل امواج دريا، در هم آميختند .
ترجمه مجمع البیان
https://lib.eshia.ir/10266/15/131
یاجوج و مأجوج ليجمعهم للحرب الذين عددهم مثل رمل البحر
🔖 یاجوج و ماجوج برای جنگ تجمع میکنند تعدادشان مثل شن های کنار دریا است .
میزان الحکمه ری شهری
https://lib.eshia.ir/27307/11/353
دسته های بعدی بزودی در این پست قرار می گیرد ….
هفتاد هزار عالم در زیر گنبد اول و زمین اول هستن فقط یا کلا در هفت زمین پخش هستن؟
به پست زیر رجوع کنید
https://flatearthfarsi.ir/blog-religious/3208/زمین-بر-پشت-ماهی-و-احادیث-و-ایات-قرآن/
به مقالات پوریا حداد در مورد ذوالقرنین و یاجوج و ماجوج هم رجوع کنید . در آنجا هم به زمین تخت اشاره شده است ….سرچ کنید در اینترت یاجوج و ماجوج موجوداتی از ماورای فضا و بر روی hadad در بالای صفحه کلیک کنید تا تمام مقالات برای شما باز شود
سلام ، علاقه و حوصله ای برای خوندن تفسیر به رای های افراد مختلف رو نداریم.
اکثر این افراد بیخیال احادیث شدن و هرچه به ذهنشون میاد رو به قرآن نسبت میدن که این امر بشدت نادرست و حتی حرام است.
مقاله زیر رو مشاهده کنید.
https://flatearthfarsi.ir/zsi_media/5017/کتاب-های-مربوط-به-مکتب-محدثین-شیعه/
در رد تفسیر هایی که از سوی افراد غیرمعصوم ارائه شده
سلام و عرض ادب
خدا قوت
اونایی که میگن خدا فرموده «رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ»، پس زمین کره است!!! نمیگن چرا خدا نگفت خدای شمال و جنوب، فقط گفته شرق و غرب. بالا هم میخوندم فقط راجع به غرب و شرق و طلوع و غروب خورشید گفته شده. چرا اسمی از شمال و جنوب نیست؟
سلام متاسفانه مغز ندارن وگرنه اگر مطالعه میکردن و دقت میکردن تا بفهمن که منظور از مشرقین و مغربین رو فقط در احادیث باید جستجو کرد که این به معنای تفاوت داشتن مشرق تابستانی با مشرق زمستانی و مغرب زمستانی با مغرب تابستانی هست
و در نهایت با استناد بر همین ایه قرانی و فرمایش امیرالمومنین علی علیه السلام پی میبریم که زمین تخت الزاما مسطح و دارای دو قطب باید باشه و مدل لندنی زمین تخت و مدل کروی فراماسونری هرگز قادر به توضیح مشرقین و مغربین نیست