سوره نازعات و معنای دحاها و گنبد آسمان در قرآن

سوره نازعات و معنای دحاها و گنبد آسمان در قرآن

أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها [27]

آيا آفرينش شما [بعد از مرگ] مشكل‌تر است يا آفرينش آسمان كه خداوند آن را بنا نهاد؟!

آیه رَفَعَ سَمْكَها فَسَوَّاها [28]

سقف آن رابرافراشت و آن را نظام بخشيد.

(نازعات/ ۲۸)

الباقر (علیه السلام)- فَسَوَّی مِنْهُ سَبْعَ سَمَوَاتٍ جَعَلَ سُفْلَاهُنَ مَوْجاً مَکْفُوفاً وَ عُلْیَاهُنَّ سَقْفاً مَحْفُوظاً وَ سَمْکاً مَرْفُوعا.

امام علی (علیه السلام)- آسمان‌های هفتگانه را از آن کف ساخت، پایین‌ترین آسمان را به صورت موجی نگاه داشته شده، و بالاترین آن را به صورت سقفی محفوظ و طاقی برافراشته قرار داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴

نهج البلاغه، ص۴۱

سقف آسمان یعنی گنبد آسمان:

گنبد آسمان در کلام امام رضا علیه السلام

الإمامُ الرِّضا عليه السلام ـ و قد بَسطَ كَفَّهُ اليُسْرى ثُمَّ وَضَعَ اليُمْنى علَيها ـ : هذهِ أرضُ الدُّنيا ، و السَّماءُ الدُّنيا علَيها فَوقَها قُبَّةٌ بحار الأنوار : 60/79/4

امام رضا عليه السلام ـ وقتى دست چپ خود را *پهن كرد و دست راستش را روى آن گذاشت

 (گنبد آسمان) فرمود : اين *زمين دنياست و آسمان جهان گنبدی بالای آن👈(زمین) است

گنبدآسمان در کلام حافظ شیرازی :
🔖 از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر
یادگاری که در این #گنبد دوّار بماند “

آیه وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها [29]

و شبش را تاريك و روزش را آشكار نمود.

(نازعات/ ۲۹)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَغْطَشَ لَیْلَها أَیْ أَظْلَمَ وَ أَخْرَجَ ضُحَاهَا أَیِ الشَّمْس.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از وَأَغْطَشَ لَیْلَهَا این است که؛ تاریک گرداند. وَ أَخْرَجَ ضُحَاهَا؛ یعنی خورشید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴

بحارالأنوار، ج۹، ص۲۴۷/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»

آیه ۳۰ – سوره نازعات
آیه وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها [30]
و زمين را بعد از آن پهن کرد .۱(نازعات/ ۳۰)
ابنِ‌عبّاس (رحمة الله علیه) أَنَّ رَجُلًا قَالَ لَهُ (النبی (صلی الله علیه و آله)) آیَتَانِ فِی کِتَابِ اللَّهِ تُخَالِفُ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَی فَقَالَ إِنَّمَا أَتَیْتُ مِنْ قِبَلِ رَأْیِکَ اقْرَأْ قَالَ قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذِی خَلَقَ الْأَرْضَ فِی یَوْمَیْنِ حَتَّی بَلَغَ ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ وَ قَوْلُهُ وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها قَالَ خَلَقَ اللَّهُ الْأَرْضَ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ السَّمَاءَ ثُمَّ خَلَقَ السَّمَاءَ ثُمَّ دَحَا الْأَرْضَ بَعْدَ مَا خَلَقَ السَّمَاءَ وَ إِنَّمَا قَوْلُهُ دَحاها بَسَطَهَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- مردی به او گفت: «دو آیه در قرآن مخالف یکدیگرند»؟! گفت: «در نظر تو با هم مخالفند، بخوان»! گفت: «… بگو: آیا شما به آن کس که زمین را در دو روز آفرید کافر هستید و برای او همانندهایی قرار می‌دهید؟! او پروردگار جهانیان است!* او در زمین کوه‌های استواری قرار داد و برکاتی در آن آفرید و موادّ غذایی آن را مقدّر فرمود، اینها همه در چهار روز بود درست به اندازه نیاز تقاضا کنندگان!* سپس به آفرینش آسمان پرداخت. (فصّلت/۱۰-۹) و قول خدا؛ وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها». ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) گفت: «خدا زمین را پیش از آسمان آفرید و سپس آسمان را آفرید، پس از آن زمین را کشید و همانا دحاها به معنی پهن کردن آن است. تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴ بحارالأنوار، ج۵۴، ص۲۱۲۲(نازعات/ ۳۰)

ابنِ‌عبّاس (رحمة الله علیه) إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی دَحَی الْأَرْضَ بَعْدَ السَّمَاءِ وَ إِنْ کَانَتِ الْأَرْضُ خُلِقَتْ قَبْلَ السَّمَاءِ وَ کَانَتْ رَبْوَهًًْ مُجْتَمِعَهًًْ تَحْتَ الْکَعْبَهًِْ فَبَسَطَهَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خداوند زمین را بعد از آسمان گسترش داد هرچند زمین قبل از آسمان آفریده شده بود و زمین، تپّه‌ی جمع‌شده‌ای در زیر کعبه بود که خداوند آن را پهن کرد .تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۹۷۳(نازعات/ ۳۰)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- الْمَعْنَی فَجَرَ الْبِحَارَ وَ الْأَنْهَارَ وَ الْعُیُونَ.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- معنایش این است که دریاها، رودها و چشمه‌ها را جاری ساخت.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۹۷۴(نازعات/ ۳۰)

الصّادق (علیه السلام)- خَلَقَ النَّهَارَ قَبْلَ اللَّیْلِ وَ الشَّمْسَ قَبْلَ الْقَمَرِ وَ الْأَرْضَ قَبْلَ السَّمَاءِ.

امام صادق (علیه السلام)- روز، پیش از شب آفریده شده و خورشید و ماه و زمین قبل از آسمان .تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴ الإحتجاج، ج۲، ص۳۵۲/ نورالثقلین۵(نازعات/ ۳۰)

ابنِ‌عبّاس (رحمة الله علیه) إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْأَرْضَ بِأَقْوَاتِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یَدْحُوَهَا ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ثُمَّ دَحَا الْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ فَذَلِکَ قَوْلُهُ وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحَاهَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- خدا زمین را با قوت‌هایش بی‌آنکه آن را پهن کند آفرید، ثُمَّ اسْتَوی إِلَی السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ؛ سپس به آسمان پرداخت و آنها را به صورت هفت آسمان مرتب نمود، (بقره/۲۹) و آنگاه زمین را کشید و پهن کرد، و این است فرموده‌ی خدا وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۴ بحارالأنوار، ج۵۴، ص۳۱۴۶(نازعات/ ۳۰)

السّجاد (علیه السلام)- عَنْ ثُوَیْرِ‌بْنِ‌أَبِی فَاخِتَهًَْ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالَ سُئِل … تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْض‌یَعْنِی بِأَرْضٍ لَمْ تُکْسَبْ عَلَیْهَا الذُّنُوبُ بَارِزَهًًْ لَیْسَ عَلَیْهَا جِبَالٌ وَ لَا نَبَاتٌ کَمَا دَحَاهَا أَوَّلَ مَرَّهًْ.

امام سجّاد (علیه السلام)- مقصود از [آیه‌ی] تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْض؛ در آن روز که این زمین به زمین دیگر مبدّل می‌شود، (ابراهیم/۴۸) بدان معناست که این زمین به زمینی تبدیل می‌شود که کسی بر آن زمین مرتکب گناه نشده است. آن زمین، برجسته است و در آن، کوه و گیاه به چشم نمی‌خورد، هم چنان که روز نخست، خداوند، آن را گسترانید.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۶ القمی، ج۲، ص۲۵۲/ نورالثقلین۷(نازعات/ ۳۰)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاهَا : قَالَ بَسَطَهَا.

علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- منظور از وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِکَ دَحَاهَا؛( معنای دحاها=) پهن کردن است .تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۷، ص۳۵۶ البرهان

اینجاست که خداوند در قران کریم میفرماید: زمین را همچون فرشی پهن کردیم و فرش بودن زمین ربطی به کرویت نداره چون فرش گردالو نداریم

امام باقر ( محمّدبن‌عطیّه گوید: شخصی از علمای شام نزد امام باقر (آمد و گفت: «ای اباجعفر (! آمدم از تو مسأله‌ای بپرسم که در تفسیر و یافتن پاسخ آن درمانده شدم … این است فرموده‌ی او: آسمانی که [او] آن را برپا کرده است * (گنبد)سقفش را برافراشت و آن را [به‌اندازه‌ی معیّن] درست کرد * و شبش را تیره و روزش را آشکار گردانید. (نازعات/۲۹ – ۲۷) نه خورشیدی بود و نه ماه، و نه اختران و نه ابر، سپس آن را در هم نوردید و بالای زمین نهاد، سپس دو آفریده را به هم مربوط ساخت، و(گنبد/سقف)آسمان را پیش از زمین برافراشت، و این است فرموده‌ی او: و زمین را بعد از ان گسترده کرد . (نازعات/۳۰). امام باقر در ادامه فرمود دحاها یعنی پهن کردن (این حدیث فقط با زمین تخت سازگار است). مرد شامی گفت: «ای اباجعفر (! این کلام خدای عزّوجلّ: أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا یعنی چه»؟ امام باقر (به او فرمود: «شاید گمان می‌کنی که آن‌دو به هم چسبیده و متّصل بودند، و سپس از هم جدا شدند»؟ او گفت: «آری». امام باقر (فرمود: «از پروردگارت طلب استغفار کن، چرا که عبارت؛ کَانَتَا رَتْقًا، بدین معناست که آسمان شکافی نداشت و نمی‌توانست باران بباراند و زمین نیز شکافی نداشت تا دانه‌ای برویاند و هنگامی‌که خداوند این عالم را خلق کرد و در آن چهارپایان متفاوت پراکند. (بقره/۱۶۴). آسمان را با باران و زمین را نیز با گیاهان شکافت». سپس آن شامی به ایشان گفت: «گواهی می‌دهم که تو از فرزندان پیامبران (هستی و علم تو به‌مانند علم ایشان است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۳۹۸ الکافی، ج۸، ص۹۴/ بحارا لأنوار، ج۵۴، ص۹۶/ البرهان، بتفاوت لفظی/ نورالثقلین، فیه: «جاءرجل الی ابی جعفر … یقول بسطها = پهن کردن» محذوف